Tín dụng cho nông nghiệp công nghệ cao còn nhiều 'điểm nghẽn'

Hình ảnh tại Hội thảo. Ảnh: VGP/Huy Thắng

Đây là ý kiến của nhiều đại biểu tại Hội thảo "Giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư tín dụng nông nghiệp công nghệ cao” do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức ngày 4/7.

Nguồn vốn hỗ trợ đã sẵn sàng

Theo chủ trương của Chính phủ về hỗ trợ phát triển nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC), các ngân hàng thương mại (NHTM) sẽ dành gói tín dụng khoảng 100.000 tỷ đồng để khuyến khích các cá nhân, tổ chức sản xuất theo mô hình này với lãi suất ưu đãi, điều kiện vay thuận lợi. Thực hiện chỉ đạo trên, NHNN đã phối hợp với Bộ NN&PTNT ban hành Quyết định 813/QĐ ngày 24/4/2017 về gói tín dụng này.

Ông Trần Văn Tần, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế của NHNN cho biết, nhờ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn, dư nợ cho vay nông nghiệp trong thời gian gần đây đã có nhiều cải thiện.

Tăng trưởng tín dụng nông nghiệp, nông thôn đạt 9,9% từ đầu năm 2017. Đến hết tháng 5, cho vay NNCNC, nông nghiệp sạch ước khoảng 32.339 tỷ đồng (vay NNCNC chiếm 86% tương ứng 27.737 tỷ đồng, vay nông nghiệp sạch đạt 4.602 tỷ đồng) với 4.125 khách hàng (3.957 khách hàng cá nhân và 168 khách hàng DN). Đáng chú ý, những khoản vay này đều không phát sinh nợ xấu.

Theo ông Trần Văn Tần, nguồn vốn cho vay gói tín dụng do các NHTM cân đối từ nguồn huy động trên thị trường. NHTM và khách hàng tự thoả thuận về việc áp dụng. Khách hàng vay vốn theo chương trình được phép sử dụng tài sản hình thành từ vốn vay làm tài sản bảo đảm.

Về cơ cấu, ông Trần Văn Tần phân tích, tỉ trọng cho vay trung và dài hạn chiếm phần lớn trong các khoản vay của chương trình. Do đó, NHNN đang xem xét loại trừ vốn trung, dài hạn cho vay theo chương trình này ra khỏi công thức tính vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn để khuyến khích các ngân hàng tham gia. Mức tỉ lệ này theo quy định hiện tại là 50% và hướng tới giảm xuống 40% trong thời gian tới.

Những dự án đáp ứng tiêu chí của chương trình sẽ được vay vốn với mức lãi suất cho vay thấp hơn từ 0,5-1,5% so với mức lãi suất cho vay thông thường cùng kỳ hạn. Ngoài ra, nếu khách hàng gặp khó khăn trong việc trả nợ do những nguyên nhân khách quan, bất khả kháng sẽ được NHTM chủ động xem xét cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ một lần. Khác hàng cũng có thể được vay mới nếu có phương án sản xuất kinh doanh khả thi.

Các NHTM có thể xem xét thực hiện các biện pháp hỗ trợ khác như miễn, giảm lãi vay, lãi quá hạn, ưu tiên thu nợ gốc trước, thu nợ lãi sau.

Còn vướng mắc về cơ chế về đất đai và thị trường nông sản

Dù đạt được kết quả bước đầu nhưng đại diện NHNN cũng nhận định việc triển khai chương trình cho vay khuyến khích phát triển NNCNC và nông nghiệp sạch còn gặp nhiều khó khăn.

Sản xuất NNCNC, nông nghiệp sạch là một hướng phát triển nông nghiệp mới, vì vậy tiềm ẩn nhiều rủi ro khi triển khai dự án. Vốn đầu tư cho một dự án NNCNC thường rất lớn và giá thành trên một đơn vị sản phẩm khá cao. Trong khi đó, đầu ra cho sản phẩm chưa thật sự ổn định, chưa xây dựng được thương hiệu phân biệt với sản phẩm thông thường về chất lượng sản phẩm.

Ngoài ra, theo phản ánh của các NHTM, nhiều công trình sản xuất NNCNC như nhà kính, nhà lưới... chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp, gây khó khăn cho DN trong việc làm thủ tục đăng ký giao dịch bảo đảm, thế chấp cho khoản vay tại ngân hàng.

Cùng quan điểm trên, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn cho rằng: "Để phát triển nông nghiệp cần có rất nhiều thứ, cần tính đến đầu vào, đầu ra; tính được lỗ, lãi…”. Vị chuyên gia này dẫn chứng, để khuyến khích NNCNC, từ việc tăng quy mô, áp dụng kinh tế trang trại thì cần tạo điều kiện để dễ tích tụ tập trung đất hơn; cần có các biện pháp để người làm nông nghiệp chuyên nghiệp có thể dễ dàng mua đất, thuê đất. Đồng thời, DN cũng có thể dễ dàng thuê đất của nông dân để đầu tư lớn, bài bản và áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế đặc thù, thông suốt từ đầu vào sản xuất cho đến đầu ra và liên kết được với nông dân, nhằm khắc phục, dự phòng các rủi ro thì các DN mới yên tâm thực hiện phương án kinh doanh. Đồng thời, cần có cơ chế đặc biệt về hỗ trợ tín dụng, đất đai như miễn thuế, giảm thuế trong thời gian đầu kinh doanh.

Như vậy, có thể thấy hiện tại các NHTM không thiếu vốn, nhưng vấn đề khiến tín dụng NNCNC gặp khó nằm ở các cơ chế pháp lý liên quan đến quyền sở hữu tài sản, phát triển thị trường tiêu thụ, khiến các bên chưa “gặp” được nhau.

Đại diện NHNN cho rằng, Bộ Tài nguyên và Môi thường cần phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Xây dựng để sớm có hướng dẫn về việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu các tài sản trên, tạo điều kiện cho các DN khi vay vốn sản xuất.

Bộ NN&PTNT cũng cần có sự phối hợp đánh giá, dự báo và cảnh báo về nhu cầu thị trường đối với các sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch. Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại để tìm kiếm thị trường tiêu thụ cho sản phẩm.

Theo đại diện NHNN, các DN, hộ nông dân cần xác định rõ, chương trình cho vay khuyến khích phát triển NNCNC, nông nghiệp sạch sử dụng nguồn vốn huy động của các ngân hàng thương mại để cho vay, không có sự hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước hay nguồn tái cấp vốn của NHNN khi thực hiện chương trình này.

Như vậy, dù nhận được nhiều ưu đãi nhưng đây vẫn là hoạt động tín dụng thông thường, cần có sự bảo toàn và phát triển vốn tín dụng.

“Ngân hàng chỉ cho vay theo chương trình đối với các DN, người dân có dự án, phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả; có thị trường tiêu thụ ổn định và sẵn sàng chia sẻ, hỗ trợ đối với khách hàng để chương trình cho vay khuyến khích phát NNCNC, nông nghiệp sạch theo chủ trương của Chính phủ đạt kết quả tốt”, đại diện NHNN khẳng định.

Huy Thắng