Ai được hưởng lợi khi giá gạo tăng cao?

Ảnh minh họa

TS. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Phó Viện Trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, cho biết: Người nông dân Việt Nam không được hưởng lợi nhiều từ việc giá gạo thế giới tăng giá cao.

Dẫn chứng về vấn đề này, ông Tuấn nêu rõ: Các nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (2012) và Oxfam (2012) đều cho thấy thu nhập của người trồng lúa Việt Nam rất thấp. Thu nhập trung bình từ trồng lúa của các hộ tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng chỉ đạt 535.000 đồng/người/tháng, tương đương một nửa mức lương tối thiểu.

Thống nhất với nội dung báo cáo, các đại biểu dự lễ công bố đề xuất: Nhà nước cần phải thành lập Ban Điều hành lúa gạo với sự tham gia của doanh nghiệp và nông dân, chịu trách nhiệm dự báo thị trường, xúc tiến thương mại, quy hoạch vùng trồng lúa.

Nhà nước cần chú trọng vai trò thực sự của người nông dân trong quá trình điều hành kinh doanh xuất khẩu gạo để đảm bảo quyền lợi cho họ. Theo đó, các chính sách trước khi áp dụng cần được thí điểm bằng mô hình tại một hay một số địa phương, sau đó rút kinh nghiệm, chỉnh sửa trước khi nhân rộng. Đồng thời, các chính sách khi áp dụng cần được thường xuyên đánh giá bằng các cơ quan độc lập.

Bên cạnh đó, các đại biểu khuyến nghị cần tăng tính minh bạch trong xuất khẩu gạo và nâng cao khả năng cạnh tranh cho sản phẩm gạo. Theo đó, cần thực hiện cơ chế đấu thầu trong việc phân bổ các hợp đồng liên Chính phủ (G2G) giữa các doanh nghiệp xuất khẩu gạo; đẩy mạnh xây dựng các kho dự trữ gạo với đầy đủ trang thiết bị để đảm bảo chất lượng gạo sau thu hoạch góp phần chấm dứt tình trạng trúng mùa nhưng lại rớt giá.

Đồng thời, các ý kiến phát biểu cho rằng mức giá sàn thu mua cần được đưa ra ngay từ đầu vụ, giá sàn cần tính đủ các chi phí thành phần. Trên cơ sở đó, giá thu mua nên được thống nhất giữa người nông dân và các doanh nghiệp ngay từ đầu mỗi vụ.

Nhiều đại biểu đánh giá tương lai phát triển thương mại lúa gạo Việt Nam rất đáng kỳ vọng nếu các bên liên quan, đặc biệt là Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, chính quyền địa phương và đại diện người trồng lúa cùng thống nhất thảo luận và cương quyết xác định các nguyên tắc, phương pháp tiếp cận và lộ trình thực hiện.

Đại diện các tổ chức quốc tế cũng nêu quan điểm: Chính phủ cần có quy hoạch tổng thể ngành gạo, kết hợp sản xuất hàng hóa quy mô lớn để xuất khẩu và sản xuất quy mô nhỏ để tự tiêu thụ hoặc để bán trong cộng đồng địa phương.

Đỗ Hương