CPTPP 'chặt' nhưng linh hoạt: DN nhỏ có lợi ra sao?

Bà Bùi Kim Thùy phát biểu tại hội thảo.

Thông tin được đưa ra tại Hội thảo "CPTPP với doanh nghiệp Việt: Lợi ích hay Thách thức" vừa được Bộ Công Thương, VnExpress, Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính phối hợp tổ chức sáng 18/1.

Các nước xóa bỏ gần như 100% các dòng thuế cho Việt Nam theo lộ trình

Bà Phạm Quỳnh Mai - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên - Bộ Công Thương chia sẻ, về cơ bản, Hiệp định giữ nguyên nội dung của hiệp định TPP, nhưng cho phép các nước thành viên tạm hoãn 20 nhóm nghĩa vụ để bảo đảm sự cân bằng trong bối cảnh mới.

Về mở cửa thị trường, khi hiệp định có hiệu lực đã xoá bỏ gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình; tự do hoá dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật của nước sở tại.

Cũng theo bà Quỳnh Mai, CPTPP mặc dù không có Mỹ, nhưng quy mô thị trường vẫn lớn, chiếm 13,5 GDP toàn cầu và bao trùm thị trường gần 5 triệu dân.

Về thuế quan, cắt giảm gần 100% dòng thuế, 66% về 0% khi hiệp định có hiệu lực, 86,5% về 0 sau 3 năm. Không áp dụng thuế xuất khẩu ngoại trừ một số mặt hàng như xăng dầu...

Ngoài các lĩnh vực truyền thống, Việt Nam có một số cam kết khác, phi truyền thống như lao động, sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp nhà nước, mua sắm công, môi trường... Trong chương lao động, Việt Nam được hưởng một số ưu đãi nhất định. Việt Nam có khoảng 7 năm không bị trừng phạt thương mại ở phần này.

Bà Phạm Quỳnh Mai cho biết đối với Việt Nam, các nước cam kết xóa bỏ gần như 100% số dòng thuế ở các ngành đồ gỗ, thủy sản... Nhật Bản cam kết xóa bỏ 86% số dòng thuế ngay khi hiệp định có hiệu lực. Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng cam kết xóa bỏ nhiều dòng thuế với các thành viên tham gia hiệp định.

Bà Bùi Kim Thùy, chuyên gia kinh tế, nhấn mạnh tầm quan trọng của quy tắc xuất xứ. Theo đó, quy tắc xuất xứ sẽ xác định hàng hóa nhập khẩu đủ điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế quan hay không, đồng thời đảm bảo sự cân bằng giữa "thuận lợi hóa thương mại" và "phòng tránh gian lận thương mại".

Bà Thùy cho biết xuất xứ thuần túy được hiểu trong các FTA cũ là 100% các nguyên vật liệu tạo nên sản phẩm phải nằm toàn bộ trong quốc gia đó. Đây là quy tắc xuất xứ chặt để ngăn chặn các quốc gia không phải là thành viên của hiệp định tận dụng các ưu đãi thuế, hay còn được gọi là "free rider".

Linh hoạt trong quy tắc xuất xứ CPTPP

Về yếu tố cộng gộp trong CPTPP, nguyên liệu nhập khẩu không đạt xuất xứ CPTPP nhưng có giá trị gia tăng trong CPTPP (dù chỉ 1%), thì số phần trăm giá trị gia tăng thực tế của nguyên liệu đó sẽ được cộng gộp để tính hàm lượng CPTPP trong sản phẩm được sản xuất tại nước xuất khẩu sản phẩm đó.

Bà lấy giả dụ như một gói cafe được sản xuất tại Biên Hòa lấy cà phê từ Buôn Mê Thuôt, sữa từ Mộc Châu, đường từ Quảng Ngãi. Bốn tỉnh này đều nằm trong lãnh thổ Việt Nam. CPTPP coi mỗi quốc gia trong Hiệp định là một tỉnh. Khi đó, CPTPP không cần chỉ số RCV (Regional Value Content - hàm lượng giá trị khu vực) phải đạt 40% như các FTA khác. Kể cả 15, 20% vẫn được cấp C/O bình thường.

"Đây là yếu tố linh hoạt đặc biệt tốt cho chuỗi cung ứng, đối với các ngành sản xuất, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, không có đủ nguồn lực như các doanh nghiệp lớn", bà Thùy cho biết. Với các Hiệp định trước đây, 39% cũng không được cộng gộp. Còn với CPTPP được phép cộng gộp dù chỉ 1%.

Cùng với đó, quy tắc linh hoạt cho phép thành phẩm dù 10% không bảo đảm quy tắc xuất xứ vẫn có ưu đãi thuế quan đặc biệt. Tiêu biểu, sợi không có xuất xứ được phép chiếm không quá 10% trọng lượng vải sử dụng để tạo nên thành phẩm. Ví dụ, 100 tấn vải dệt thành phẩm được phép có 10 tấn sợi không đảm bảo quy tắc xuất xứ vẫn được hưởng ưu đãi. Quy tắc này chỉ áp dụng duy nhất trong ngành dệt may về trọng lượng.

Còn nếu tính về giá trị, nhiều ngành hàng vẫn được hưởng chính sách này. Tuy nhiên, không áp dụng với một số nguyên liệu sử dụng để sản xuất bơ sữa và các sản phẩm bơ sữa, một số loại nước ép hoa quả và một số loại dầu ăn.

Ngoài ra, cơ chế C/O hiện tại yêu cầu nhà xuất khẩu nộp hồ sơ xin cấp C/O từ cơ quan, tổ chức đươc Chính phủ ủy quyền cấp, sau đó chờ từ 4h đến 3 ngày làm việc để có được C/O, cộng thêm các loại phí, lệ phí. Khi gia nhập CPTPP doanh nghiệp có thể tự chứng nhận xuất xứ do nhà xuất khẩu nhà nhập khẩu được ủy quyền tự chứng nhận xuất xứ cho sản phẩm được sản xuất hoặc do mình sở hữu, nhờ đó có thể chủ động trong các thủ tục liên quan đến C/O, không mất thời gian chờ đợi cũng như lệ phí.

Thành Đạt