Doanh nghiệp titan gặp khó vì khai thác nhiều, chế biến ít

Chế  biến titan ở Bình Thuận

Những vướng mắc trên đã được nêu ra trong buổi Tọa đàm "Tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp titan Việt Nam", tổ chức ngày 27/9.

Theo Hiệp hội Titan Việt Nam, hiện trên địa bàn cả nước có 89 mỏ và điểm quặng với trữ lượng 657,861 triệu tấn. Số lượng các doanh nghiệp tham gia khai thác chế biến cũng tăng từ 30 đơn vị (2006) lên trên 60 đơn vị từ năm 2009 đến nay. 

Với chủ trương hạn chế xuất khẩu quặng thô, tăng cường chế biến sâu, các doanh nghiệp titan đã từng bước đầu tư cho các nhà máy tuyển quặng và chế biến sâu. Cụ thể có 10 nhà máy đang hoạt động với công suất 56.500 tấn/năm, hai nhà máy sản xuất Ilmenite hoàn nguyên công suất 20.000 tấn/năm và 5 nhà máy luyện xỉ đã sản xuất giai đoạn 1 đạt công suất 84.000 tấn/năm

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, các dự án khai thác titan đã được cấp phép đang còn hiệu lực là 32 giấy phép với tổng công suất 1.260.000 tấn/năm, đó là chưa kể tới số dự án sẽ cấp mới đến trước năm 2020 dự kiến là 43 dự án với 27.443,12ha, điều đó dẫn tới tình trạng sản lượng quặng khai thác  vượt gấp 3-4 lần công suất của các nhà máy chế biến sâu trong nước.

Lượng tồn titan trong nước hiện đã lên đến gần 500.000 tấn. Riêng Bình Định, một trong những tỉnh được coi là trung tâm phát triển công nghiệp khoáng sản titan cũng đang tồn 301.000 tấn trong khi giá cả đang có chiều hướng giảm mạnh.

Theo ông Nguyễn Mạnh Quân, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng, Bộ Công Thương, tiến độ các dự án chế biến sâu rất chậm, không theo đúng quy hoạch nên có sự chênh lệch cung-cầu lớn.

Mặt khác, do nhu cầu quặng tinh titan thế giới tăng cao nên số lượng doanh nghiệp tham gia khai thác, tuyển thô quặng titan tăng khá nhiều. Điều đáng nói, những đơn vị này không đủ tiềm lực chuyên môn, khai thác bừa bãi, làm thất thoát tài nguyên, hủy hoại môi trường, xuất lậu quặng thô, gây thiệt hại kinh tế đất nước.

Theo Chủ tịch Hiệp Hội Titan Việt Nam Lê Văn Lịch, để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp titan, trước mắt các ngành cần xem xét thực trạng mất cân đối giữa khối lượng quặng tinh sản xuất với khối lượng quặng tinh Ilmenite sử dụng làm nguyên liệu cho chế biến sâu hàng năm và khối lượng tồn kho hiện nay để có lộ trình xuất khẩu một khối lượng hợp lý nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp duy trì sản xuất, tích tụ vốn cho chế biến sâu.

Tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tham gia phát triển công nghiệp titan, dự thảo Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến quặng titan giai đoạn đến năm 2020, có xét đến năm 2030 cũng đang được Bộ Công Thương soạn thảo và sẽ trình Thủ tướng tới đây với những thay đổi cơ bản so với Quy hoạch trước đây, bao gồm từ quan điểm, mục tiêu phát triển, các vấn đề quy hoạch như trữ lượng, khả năng khai thác, chế biến, tiêu thụ đến cơ chế chính sách liên quan.

Linh Đan