Nâng cao khả năng cạnh tranh chăn nuôi nông hộ

Chăn nuôi nông hộ là mắt xích quan trọng trong cấu trúc ngành chăn nuôi khi cung cấp 2/3 số lượng thực phẩm ra thị trường - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Ông Lương Hồng Đoán, nông dân xã Xuân Phú, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai chia sẻ, với gần 20 năm gắn bó với nghề nhưng chi phí thức ăn chăn nuôi luôn là thách thức lớn nhất trong “bài toán lợi nhuận” của các nông hộ. Chi phí tăng cao cộng thêm thiếu vốn sản xuất khiến các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không đủ nguồn lực để tham gia vào chuỗi liên kết dọc giữa cung ứng vật tư, chăn nuôi, chế biến, tiêu thụ và dần bị loại ra khỏi chuỗi giá trị ngành chăn nuôi.

Từ kinh nghiệm của mình, ông Đoán rút ra rằng: “Để đảm bảo lợi ích của chăn nuôi nông hộ cần có chính sách liên kết họ lại với nhau thành nhóm, tổ hợp tác hay hợp tác xã để đảm bảo quyền lợi của người chăn nuôi. Từ đó người chăn nuôi thấy lợi ích được đảm bảo thì mới yên tâm sản xuất đảm bảo thực phẩm cung ứng ra thị trường”.

Những nghiên cứu về ngành chăn nuôi thời gian qua cho thấy, mặc dù giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi ổn định, sản lượng thức ăn chăn nuôi nội địa tăng, thuế giá trị gia tăng cũng đã được bãi bỏ, nhưng giá thức ăn chăn nuôi trên thị trường vẫn luôn tăng, gây nhiều khó khăn cho người chăn nuôi.

Trong giai đoạn từ năm 2000 đến 2012, tổng sản lượng thịt gia súc, gia cầm tăng khoảng 2 lần rưỡi, với tổng giá trị đạt khoảng 10 tỷ USD vào năm 2012, chiếm gần 27% tổng giá trị ngành nông nghiệp. Tuy nhiên, chi phí thức ăn chăn nuôi hiện chiếm khoảng 2/3 tổng giá trị thị trường chăn nuôi: Năm 2012 là gần 7 tỷ USD; con số này trong năm ngoái là 7 tỷ 600 triệu USD.

Minh bạch hệ thống thông tin tới nông hộ

Ông Nguyễn Văn Giáp, Giám đốc Trung tâm Chính sách và Phát triển nông nghiệp nông thôn miền Nam, Trưởng nhóm nghiên cứu đề tài “Cấu trúc ngành chăn nuôi và lợi ích của người sản xuất nhỏ” của Liên minh Nông nghiệp phân tích: “Khi rà soát chính sách hiện hành trong ngành chăn nuôi thì không có tác động trực tiếp hỗ trợ đến ngành chăn nuôi nhỏ, chủ yếu là tập trung vào thúc đẩy quá trình chuyển đổi chăn nuôi quy mô lớn, quy mô công nghiệp dẫn đến “khoảng trống” giữa các chính sách hiện hành và người chăn nuôi nhỏ lẻ. Mặc dù đây là đối tượng có vị trí quan trọng trong chuỗi giá trị khi cung cấp đến gần 70% nhu cầu thực phẩm trên thị trường”.

Theo Bộ NN&PTNT, cả nước hiện có gần 12 triệu nông hộ tham gia chăn nuôi, trong đó 7 triệu 500 nghìn hộ chăn nuôi gia cầm và hơn 4 triệu hộ chăn nuôi lợn.

Đây là lĩnh vực giải quyết sinh kế cho hàng triệu lao động. Với vai trò là ngành sản xuất chính trong lĩnh vực nông nghiệp, đóng góp tích cực vào sự chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn, song những khó khăn liên tiếp về thiên tai, dịch bệnh, thị trường, đầu tư... trong thời gian qua, khiến ngành chăn nuôi phát triển chưa tương xứng với tiềm năng.

Các chuyên gia cho rằng, trong cấu trúc ngành chăn nuôi nói riêng và cấu trúc toàn ngành nông nghiệp nói chung, người nông dân là “mắt xích” quan trọng nhất trong chuỗi sản xuất song lại là chủ thể bị yếu thế, khi lợi nhuận thu được tỷ lệ nghịch với sản phẩm làm ra trong chuỗi giá trị.

Để giải quyết vấn đề này, cần có các giải pháp đồng bộ hướng đến hài hòa lợi ích giữa các bên trong lĩnh vực chăn nuôi, nâng cao khả năng cạnh tranh của nông hộ thông qua các cơ chế, chính sách giúp minh bạch hóa thị trường chăn nuôi…

Theo ông Đào Thế Anh, Phó chủ tịch Hội khoa học Phát triển nông thôn Việt Nam: “Chúng ta cần 1 hệ thống thông tin minh bạch để có thể áp dụng các công cụ quản lý cạnh tranh lành mạnh. Hiện nay chúng ta đã có thông tin về doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, thông tin về khuyến nông cho người chăn nuôi là rất cần thiết nhưng những thông tin khác về doanh nghiệp cung ứng đầu vào và tiêu thụ sản phẩm đầu ra còn bị bỏ ngỏ dẫn đến độc quyền trên thị trường”.

Tháo gỡ những khó khăn về vốn và chi phí đầu vào đối với chăn nuôi nông hộ đang là giải pháp được Bộ NN&PTNT hướng đến trong triển khai “Đề án Tái cơ cấu ngành chăn nuôi”.

Để đạt mục tiêu nâng tỷ trọng ngành chăn nuôi lên 20% vào năm 2020, trong ngành nông nghiệp đưa ra các giải pháp, như quy hoạch phát triển chăn nuôi theo vùng, nâng cao chất lượng con giống, thay đổi phương thức sản xuất và hình thành chuỗi giá trị ngành hàng.

Trong đề án này, Bộ NN&PTNT đã nhấn mạnh đến việc chuyển đổi chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán sang chăn nuôi trang trại, gia trại theo hướng nâng cao thu nhập của nông dân và phát triển nông nghiệp bền vững./.

Đỗ Hương