Phát triển doanh nghiệp xã hội đóng góp tích cực cho cộng đồng

Ảnh: VGP/Huy Thắng

Đó là ý kiến của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và  Đầu tư Đặng Huy Đông tại hội thảo công bố  báo cáo nghiên cứu “Doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam- Khái niệm, bối cảnh và chính sách” Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) –Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Hội đồng Anh  và Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phục vụ Cộng đồng (CSIP)  phối hợp tổ chức ngày 16/5, tại Hà Nội,

Theo ông Đặng Huy Đông, Thứ trưởng Bộ KHĐT: Việc nghiên cứu chuyên sâu về mô hình doanh nghiệp xã hội (DNXH) là  một bước đi kịp thời và mang ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao nhận thức của xã hội, cũng như  các cơ quan nhà nước trong việc lập chính sách về DNXH. Các DNXH năng động, sáng tạo, luôn cố gắng để vượt qua những hạn chế về khả năng, nguồn lực, đóng góp tích cực cho cộng đồng, giúp tạo cho họ việc làm ổn định, có thu nhập tương đối cao trong điều kiện chung của xã hội. Đó là những doanh nhân xã hội.

Trong 20 năm gần đây, mô hình DNXH ngày càng thu hút sự quan tâm mạnh mẽ  của nhiều chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức phát triển trên thế giới.

Chính phủ Anh đưa ra khái niệm về DNXH và chiến lược phát triển DNXH từ năm 2002. Ở Châu Á, Chính phủ Hàn Quốc ban hành Luật Phát triển DNXH từ năm 2007, trong đó, mối quan tâm lớn nhất của Hàn Quốc đối với DNXH là hiệu quả tạo việc làm đặc biệt trong các thời kỳ khủng hoảng kinh tế.

Còn với Việt Nam, trong bối cảnh kinh tế khó  khăn như hiện nay, xu hướng tái cơ cấu, thắt chặt tài khóa, cắt giảm nợ công của Chính phủ, các vấn đề xã hội, môi trường ngày tăng và  trở nên phức tạp. Việc phát triển các DNXH là  rất cần thiết cho sự phát triển toàn diện và bền vững của Việt Nam. Có thể thấy, DNXH có nhiều ưu điểm tiềm năng, bắt nguồn từ bản chất không lợi nhuận và mục tiêu xã hội bền vững của mô hình này.

DNXH thường được nhận diện như một mô hình lai giữa 2 loại hình tổ chức phi chính phủ, phi lợi nhuận và doanh nghiệp.

Trong khi các nước đã có chiến lược phát triển DNXH, các DNXH Việt Nam gặp nhiều khó khăn từ vấn  đề nhận thức, thiếu một địa vị pháp lý  rõ ràng, hạn chế về nguồn nhân lực, khả năng tiếp cận vốn, kỹ năng quản lý điều hành kinh doanh, cũng như một hệ thống các tổ chức trung gian, dịch vụ hỗ trợ có tính kết nối. Thực tế, từ những năm 90, một số DNXH đã xuất hiện, tuy nhiên, nhận thức xã hội vẫn in đậm sự tách bạch giữa 2 loại hình doanh nghiệp vì lợi nhuận và các tổ chức phi chính phủ (NGO) không vì lợi nhuận, do đó, các DNXH chỉ mới phát triển ở mức độ đơn lẻ, quy mô hạn chế. Thực tế, từ năm 2010, Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình thấp, dòng vốn tài trợ có xu hướng giảm, không ít tổ chức NGO đã chuyển đổi thành DNXH để tìm hướng đi mới cho mình.

Theo ông Robin Rickard, Giám đốc Hội đồng Anh Việt Nam,  trong 3 năm qua đã chứng kiến lớn mạnh không ngừng của DNXH tại Việt Nam. Tuy nhiên, là một lĩnh vực mới, doanh nghiệp xã hội rất cần được nuôi dưỡng và hỗ trợ để phát huy hết tiềm năng, tạo ra những ảnh hưởng tích cực, sâu rộng lên nền kinh tế và xã hội Việt Nam.

Hiện nay, hiểu biết về DNXH ở Việt Nam vẫn còn rất hạn chế, gây nhiều khó khăn cho sự phát triển và nhân rộng các mô hình thành công. Ngoài ra DNXH chưa được công nhận chính thức từ phía nhà nước, thiếu một địa vị pháp lý rõ ràng, hạn chế về nguồn nhân lực, khả năng tiếp cận vốn...

Do đó, cần thiết phải phát triển DNXH như một mô hình kinh tế bền vững nhằm giải quyết một cách hiệu quả các vấn đề xã hội và môi trường ngày một trở nên bức thiết. Đã đến lúc Chính phủ cần coi các DNXH như những đối tác quan trọng trong việc hợp tác thực hiện các mục tiêu xã hội và đồng thời hỗ trợ DNXH phát triển bằng việc ban hành các văn bản pháp luật tạo lập khung khổ pháp lý, chính thức công nhận và đề ra các chính sách cụ thể khuyến khích sự phát triển của mô hình này.

Huy Thắng