Việt Nam đang vượt lên trong cuộc 'đua xanh'

Đây là chia sẻ của ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về Phát triển bền vững & Nâng cao năng lực cạnh tranh trước Hội nghị Hội nghị toàn quốc về phát triển bền vững, được tổ chức ngày 12/9, tại Hà Nội.

Sự vươn lên của Việt Nam

Nhìn lại từ tháng 9, năm 2015, tại Hội nghị của Liên hợp Quốc, với sự có mặt của những người đứng đầu 193 quốc gia thành viên, chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững với sứ mệnh của một “ chương trình nghị sự chuyển đổi thế giới” đã được thông qua. 17 mục tiêu phát triển bền vững bảo đảm hài hoà các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, môi trường, giữ vai trò định hình, định hướng cho sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu được xác lập.

Việt Nam là một trong những quốc gia có nhiều nỗ lực và đã đạt được nhiều thành quả trên hành trình phát triển bền vững. Năm 2018 theo World Bank thì Việt Nam xếp thứ 69/190 về môi trường kinh doanh; còn theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), Việt Nam xếp thứ 77/140 về năng lực cạnh tranh. Nhưng cũng trong năm 2018, Việt Nam đã xếp hạng 54/162 quốc gia lọt vào top 30% quốc gia dẫn đầu về phát triển bền vững và chỉ thua Thái Lan trong ASEAN. Như vậy, so với các nước có cùng trình độ phát triển, thì Việt Nam đang vượt lên trong cuộc “đua xanh”.

Trên hành trình phát triển bền vững, Đảng và Nhà nước kiến tạo giữ vai trò dẫn dắt, doanh nghiệp là động lực trung tâm, cả cộng đồng chung tay và toàn dân vào cuộc.

Trước thềm Hội nghị Hội nghị toàn quốc về phát triển bền vững, được tổ chức vào hôm nay (12/9), tại Hà Nội, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về  Phát triển bền vững và Nâng cao năng lực cạnh tranh cho biết hội nghị này có mục tiêu hướng tới một chương trình hành động cho một thập niên phát triển bền vững hơn ở Việt Nam, góp phần thực hiện chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững trên phạm vi toàn cầu.

Ông Vũ Tiến Lộc bày tỏ kỳ vọng, sau hội nghị, Thủ tướng sẽ có Chỉ thị hoặc Quyết định về việc tiếp tục triển khai chương trình hành động quốc gia về phát triển bền vững hơn cho thập niên sắp tới.

Giải bài toán năng suất và thu hút nguồn lực

Chủ tịch VCCI cũng dự kiến đưa ra một số đề xuất cụ thể.

Trước tiên, cần chuyển từ mô hình phát triển truyền thống sang kinh tế tuần hoàn là một xu hướng phát triển bền vững đạt được cả 2 mục tiêu, ứng phó với sự cạn kiệt của tài nguyên đầu vào và tình trạng ô nhiễm môi trường trong phát triển ở đầu ra. Để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, đại diện VCCI đề nghị đề nghị đưa chủ trương thúc đẩy kinh tế toàn hoàn vào nghị quyết của Đảng và đề nghị Quốc hội ban hành “Luật về thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn”, Quốc hội và Chính phủ có chính sách để khuyến khích phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn trong cộng đồng dân cư và doanh nghiệp. Xác định rõ trong việc thực hiện phát triển kinh tế tuần hoàn thì doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm. Chủ tịch VCCI khẳng định, sẵn sàng hợp tác với Bộ Tài nguyên và Môi trường, các cơ quan Chính phủ, các tổ chức quốc tế để xây dựng và triển khai chương trình hành động thực hiện kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Thứ hai, về năng cao chất lượng nguồn vốn nhân lực và năng suất, VCCI đánh giá cao sự phối hợp giữa Ngân hàng Thế giới với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội và các cơ quan hữu quan xây dựng báo cáo về tương lai việc làm ở Việt Nam và khuyến nghị chính sách cần thiết. Nâng cao chất lượng nguồn lao động và tạo việc làm thoả đáng, bền vững chính là yêu cầu xuyên suốt quan trọng hàng đầu của việc cải thiện năng suất lao động ở Việt Nam. Dự thảo Bộ luật Lao động đã mở rộng phạm vi điều chỉnh từ đối tượng lao động có hợp đồng lao động trong khu vực chính thức (khoảng 20 triệu người) sang toàn bộ lực lượng động (55 triệu người trong độ tuổi lao động) ở nước ta. Đồng thời Luật Doanh nghiệp mở rộng phạm vi, đưa các hộ kinh doanh, trước hết là các hộ kinh doanh có đăng ký vào phạm vi điều chỉnh của luật. Đó là những bước tiến quan trọng theo hướng minh bạch hoá, chính thức hoá, bảo đảm nâng cấp và kết nối được hộ kinh doanh với các loại hình doanh nghiệp khác và kết nối được khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ ở Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu.

“Chúng ta đang rất cần sự cộng hưởng của các loại hình doanh nghiệp, các thành phần kinh tế, khu vực kinh tế, để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu mà minh bạch hoá là chuẩn mực quan trọng nhất cho sự tương tác và cộng hưởng”, ông Vũ Tiến Lộc nói.

Thứ ba, về chất lượng của nguồn nhân lực ở Việt Nam, một thách thức quan trọng là Việt Nam chỉ có 8% lao động có trình độ đại học. 80% - 85% doanh nghiệp phàn nàn vì khó tuyển dụng lao động có kỹ năng quản trị và tay nghề kỹ thuật.

Vì vậy, Chủ tịch VCCI cho rằng quốc sách về giáo dục cần được đẩy mạnh, đối tác công - tư và vai trò của tư nhân trong lĩnh vực đào tạo cần phải đóng vai trò then chốt. Về nội dung đào tạo, cần đẩy mạnh phương thức giáo dục đào tạo nghề kép “ gắn xưởng với trường” và rút ngắn thời gian đào tạo đại học chuyên ngành (ví dụ chỉ cần 2 năm) để bắt kịp xu thế thay đổi của công nghệ và đáp ứng nhanh yêu cầu về nguồn cung lao động chất lượng cao, chú trọng các chương trình ưu tiên STEAM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học).

“Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phát động phong trào năng suất quốc gia, VCCI sẽ thúc đẩy triển khai mạnh mẽ phong trào này trong cộng đồng doanh nghiệp. Hơn lúc nào hết, phong trào năng suất quốc gia cần được xác định là phong trào thi đua yêu nước có sức lan toả sâu rộng nhất trong tình hình mới”, ông Vũ Tiến Lộc bíu.

Thứ tư, về đối tác công tư, đây là một cơ chế mới để cộng sinh hài hoà giữa khu vực kinh tế tư nhân và nhà nước. Tư nhân chung tay với nhà nước trong việc phát triển các cơ sở hạ tầng của nền kinh tế và trong mọi mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Nhưng đối tác công tư không chỉ là sự chung tay giữa nhà nước và tư nhân trong phát triển cơ sở hạ tầng mà còn cần được mở rộng ra các lĩnh vực cung ứng dịch vụ công và thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp quan trọng đóng vai trò dẫn dắt và bảo đảm yêu cầu tự chủ của nền kinh tế. Mô hình kinh tế chia sẻ cũng cần được nghiên cứu áp dụng trong quan hệ nhà nước với tư nhân.

Để thúc đẩy PPP, đại diện VCCI đề nghị Quốc hội sớm ban hành luật PPP và tăng cường các thể chế xúc tiến, phát triển thị trường PPP, thành lập quỹ phát triển PPP quốc gia… Đó là những việc cần làm và phải được triển khai sớm.

Bên cạnh những bài học chưa thành công về PPP, chúng ta cũng có những thực tiễn tốt về PPP trong cả nước, các mô hình “sở hữu công - quản trị tư”, “đầu tư tư - sử dụng công”, dịch vụ thuê ngoài … ở một số địa phương và bộ ngành, cần được tổng kết và lan toả.

“Chúng tôi cũng đề nghị sớm nghiên cứu chiến lược thúc đẩy phát triển một số ngành kinh tế quan trọng có chọn lựa để áp dụng phương thức đối tác công tư trong nghiên cứu phát triển, trong đầu tư để làm bệ đỡ yểm trợ và thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân ở nước ta hướng tới yêu cầu phát triển tự chủ và bền vững của nước nhà trong bối cảnh mới”, ông Vũ Tiến Lộc nói.

Huy Thắng