Xác định “tọa độ” thị trường cho sản phẩm VietGAP

Ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Quản lý Chất lượng nông lâm thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) cho biết, thời gian gần đây, các nước đã bắt đầu đưa ra hàng loạt cảnh báo về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm đối với hàng nông sản của Việt Nam.

Ở một số thị trường khác, doanh nghiệp lại đang khó khăn trong việc đàm phán xuất khẩu, thậm chí mất gần 50% hợp đồng xuất khẩu so với năm trước do các thị trường đều đòi hỏi trái cây xuất khẩu phải đạt tiêu chuẩn Global GAP trong khi diện tích canh tác theo tiêu chuẩn GAP ở Việt Nam còn rất hạn chế.

Linh hoạt trong áp dụng VietGAP

Mặc dù Bộ NNPTNT rất quan tâm tới quy trình sản xuất nông sản theo tiêu chuẩn VietGAP khi đã ban hành 7 quy trình cấp quốc gia cho sản xuất rau an toàn bao gồm: cải bắp, dưa chuột, đậu cô ve, đậu đũa, cà chua, ngô và rau. Ngoài ra, các tỉnh, thành phố cũng ban hành hàng trăm quy trình sản xuất an toàn.

Tuy nhiên, có một thực tế là các hộ  nông dân cũng như doanh nghiệp tham gia VietGAP lại đang có tâm lý dao động muốn trở lại sản xuất theo kiểu truyền thống, bởi một lý do khá đơn giản: sản phẩm VietGAP và không áp dụng VietGAP vẫn đang bị đánh đồng theo kiểu “cá mè một lứa”.

Bên cạnh đó là do đất sản xuất chưa được tích tụ  nhiều, còn manh mún, quy mô sản xuất rất nhỏ, phân tán, chủ yếu là các hộ gia đình, còn các quy mô phù hợp như hợp tác xã và trang trại sản xuất còn rất ít, quy trình kỹ thuật chưa đồng nhất giữa các địa phương.

Vì vậy, ông Nguyễn Trí Ngọc - Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ NNPTNT, đề xuất áp dụng GAP ở hai cấp độ. Một là cấp độ tối thiểu, tức là áp dụng theo hướng thực hành nông nghiệp tốt được cụ thể hóa trong các chuẩn mực kỹ thuật về điều kiện sản xuất, điều kiện an toàn thực phẩm. Cấp độ này nhắm tới thị trường trong nước. Cấp độ thứ hai là các tiêu chuẩn GAP quốc tế khác, tức là làm khi có hợp đồng và hợp đồng yêu cầu chứng nhận nào thì làm chứng nhận đó.

Ông Ngọc cũng khẳng định, hiện tượng một số nông dân xin ra khỏi hợp tác xã làm GAP là có thật. Tuy nhiên, nó chỉ xảy ra cục bộ tại hai hợp tác xã vú sữa lò rèn Vĩnh Kim, Tiền Giang, và bưởi năm roi tại Vĩnh Long.

“Thực tế là hai HTX này khi được cấp chứng nhận GlobalGAP đã có hai thị trường là Mỹ và Hà Lan để xuất khẩu. Tuy nhiên, 1 – 2 năm gần đây xuất khẩu sang các thị trường này giảm mạnh trong khi chưa hình thành thị trường trong nước tiêu thụ những sản phẩm nông sản chất lượng. Hơn nữa, nếu như tiếp tục duy trì chứng nhận GlobalGAP, thì nông dân phải bỏ ra từ 3.000 đến 4.000 USD/một mô hình. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp tới thu nhập của nông dân”, ông Ngọc lí giải thêm.

Xây dựng tiêu chí phân biệt cho nông sản VietGAP

Nhận  định về “bức tranh” VietGAP, ông Ngọc cho rằng, thực tế cho thấy việc triển khai VietGAP đã cho kết quả tốt và hiện có trên 70.000 ha đã được cấp chứng nhận, điển hình như Bình Thuận hiện đã có 5.000 ha trồng thanh long được chứng nhận và đang tiếp tục chứng nhận thêm 15.000 ha nữa trong năm 2012, trong đó có 500 ha đã có một doanh nghiệp tại Mỹ đặt mua sản phẩm.

Theo ông Nguyễn Như Tiệp, để các sản phẩm nông sản sản xuất theo quy trình GAP tồn tại được thì phải có tiêu chí đánh giá phân biệt những sản phẩm sản xuất theo quy chuẩn VietGAP và sản xuất thường với hai mức giá khác nhau.

Đối với quy chuẩn VietGAP khi sản phẩm bán ra phải có giá cao hơn sản phẩm thường có như vậy thì mới khuyến khích doanh nghiệp cũng như nông dân tham gia sản xuất VietGAP.

Thế nhưng, để VietGAP áp dụng có hiệu quả  ở Việt Nam, ông Tiệp khẳng định cần phải tăng cường việc thu hút đầu tư áp dụng công nghệ cao vào nông nghiệp. Bên cạnh đó, tạo lập những vùng sản xuất nông sản tập trung, quy mô lớn thay thế cho tình trạng manh mún, nhỏ lẻ như hiện nay.

Đỗ Hương