Bài 3: Tạo lực đẩy lay chuyển cả bộ máy

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu "cả hệ thống phải chuyển động". - Trong ảnh: Thủ tướng thăm một mô hình nông nghiệp công nghệ cao tại Bình Phước, tháng 1/2017. - Ảnh: VGP

Cách đây hơn một tháng, ngày 19/7, nhiều người dân tại khu vực giao lộ Bạch Đằng - Đinh Bộ Lĩnh thuộc quận Bình Thạnh (TP Hồ Chí Minh) không giấu được vui mừng khi đọc được những thông tin trên báo chí về việc Tổ công tác của UBND TP kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ do UBND TP giao tại quận này.

Sở dĩ như vậy là vì lâu nay, người dân tại đây đang rất khổ sở với việc thi công nâng cao độ mặt đường một số khu vực trũng tại giao lộ này. Công việc được cơ quan chức năng giao Công ty Thoát nước đô thị TP thực hiện, nhưng công ty này bị phạt ở một công trình khác nên không được cấp phép thi công, vì vậy công trình bị "tắc".

"Sao lại đưa ông bị phạt làm công trình, cứ rề rà sao chịu nổi? Làm sai thì phạt và phải nộp phạt, dù công ty nhà nước hay tư nhân. Không thể để vì chưa nộp phạt mà kéo dài, nếu thấy không được thì cắt cho công ty khác làm. Các đơn vị công trình dân sinh liên quan đến đời sống hằng ngày của người dân là phải ưu tiên xử lý. Quản lý nhà nước phải có đề xuất, phải hành động. Các đồng chí cứ chờ vậy, dân chịu sao nổi?" – Chánh Văn phòng UBND TP Võ Văn Hoan, đồng thời là Tổ trưởng Tổ công tác của UBND TP gay gắt với lãnh đạo quận này và yêu cầu xử lý dứt điểm.

Được thành lập từ tháng 4/2017, Tổ công tác của UBND TP Hồ Chí Minh chỉ là một ví dụ cho thấy tác động lan tỏa từ mô hình Tổ công tác của Thủ tướng. Học tập sáng kiến của Thủ tướng, nhiều bộ, cơ quan, địa phương cũng đã thành lập Tổ công tác để giúp Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố rà soát, đôn đốc và kiểm tra nội bộ cơ quan, địa phương mình trong việc thực hiện nhiệm vụ.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhiều lần nhấn mạnh: “Không phải chỉ có Chính phủ chuyển động, Thủ tướng, Phó Thủ tướng, thành viên Chính phủ chuyển động mà cả hệ thống phải chuyển động, phải làm gương để bộ máy từ Trung ương đến các bộ, ngành, tỉnh, thành, quận huyện, xã phường phải chuyển động phục vụ nhân dân, phục vụ doanh nghiệp”.

Tinh thần này đã được Tổ công tác của Thủ tướng truyền đạt tới các bộ, ngành, địa phương. Chẳng hạn tại Bộ Xây dựng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác cho biết, Thủ tướng đánh giá Bộ trưởng Phạm Hồng Hà là con người cần mẫn, trách nhiệm thẳng thắn trước Chính phủ, nhưng như vậy là không đủ, cần sự chuyển động mạnh mẽ hơn từ các cơ quan trực thuộc Bộ và cả hệ thống ngành xây dựng.

Còn Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết học kinh nghiệm của VPCP, Bộ đã giao việc đích danh tới từng cá nhân từ Thứ trưởng trở xuống, lập Tổ công tác kiểm tra công việc từng ngày từng tháng, đơn vị nào chậm đều bị nhắc nhở, nhờ đó đã tạo chuyển động làm việc hiệu quả hơn.

Công khai, minh bạch, thẳng thắn

Đáng chú ý, VPCP cũng là một trong những nơi được kiểm tra đầu tiên. Tại cuộc kiểm tra, VPCP đã phải nhận lỗi về những trường hợp tham mưu giao việc chưa đúng đơn vị chủ trì, thời hạn hoàn thành không hợp lý, “giao nhiệm vụ ngày 23 mà yêu cầu ngày 24 phải báo cáo”, tình trạng có những nội dung không đến mức mật nhưng văn bản vẫn đóng dấu mật…

Kiểm tra tại Bộ VHTT&DL, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đã phê bình nghiêm khắc cấp dưới vì trong văn bản của VPCP yêu cầu Bộ bổ sung, hoàn thiện dự thảo một Nghị định lại không nêu rõ nội dung nào cần tiếp thu, hoàn chỉnh. “Không thể đưa ra một câu “yêu cầu tiếp thu, giải trình” chung chung, vô cảm, “sống dở chết dở” như vậy”, Bộ trưởng yêu cầu cấp dưới chấn chỉnh và xin lỗi Bộ trưởng Bộ VHTT&DL.

Qua những buổi kiểm tra, cũng đã có những đơn vị đề nghị báo chí “cân nhắc” việc đưa tin với lý do “nhạy cảm”, nhưng Tổ trưởng Tổ công tác đã trả lời ngay và nhấn mạnh rằng trừ những nội dung đóng dấu mật, đề nghị báo chí công khai với dư luận, với nhân dân mọi nhiệm vụ chậm trễ và nguyên nhân, trách nhiệm.

Theo Tổ trưởng Tổ công tác, “nếu chỉ có một đầu tàu kéo cả toa tàu thì không nổi, nên phải vận hành cả lực đẩy, các toa tàu cũng phải có động cơ để kéo, tức là cần sự chuyển động của cả hệ thống. Tổ công tác hướng tới mục tiêu làm sao để cán bộ, công chức trong toàn hệ thống hành chính phải chuyển động thực sự”.

Như ý kiến chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bình luận, Chính phủ, Thủ tướng đang cố gắng lay chuyển bộ máy với mong muốn cả hệ thống hành chính cùng chuyển động.

Tham dự buổi kiểm tra mới nhất của Tổ công tác với 11 bộ, cơ quan về tình hình cải cách các thủ tục kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu (ngày 21/8), TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng mặc dù còn nhiều việc phải làm, song buổi kiểm tra trước tiên sẽ tác động tới nhận thức, “lay chuyển” sức ỳ vẫn rất lớn trong nhiều Bộ, cơ quan.

Nhìn lại năm 2016, theo TS Lê Đăng Doanh,  một trong những dấu ấn chỉ đạo điều hành là đích thân Thủ tướng đã sâu sát chỉ đạo, lập Tổ công tác nói trên. Mặc dù sự chuyển biến của bộ máy trong thực tế còn chậm, các doanh nghiệp vẫn còn phản ánh về tình trạng vòi vĩnh, sách nhiễu và các khoản chi phí ngoài pháp luật, song Thủ tướng và Chính phủ mới đã thành công trong việc xây dựng niềm tin, hy vọng của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân trong năm 2016.

Theo Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc, điều đặc biệt quan trọng đối với cộng đồng doanh nghiệp là cần rút ngắn khoảng cách giữa chính sách và thực thi.

“Thời gian tới cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn nữa trong việc giám sát và đánh giá kết quả thực thi. Những tinh thần rất cải cách của Nghị quyết của Chính phủ cần được đảm bảo thực hiện một cách nghiêm túc nhất trên thực tế. Để tạo ra bước phát triển đột phá thực sự, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn Chính phủ cần siết chặt kỷ cương thực hiện, tăng cường sự giám sát, phản biện của người dân và doanh nghiệp. Việc thành lập Tổ công tác của Thủ tướng là một giải pháp tốt để đưa chính sách vào thực thi”, ông Vũ Tiến Lộc nói.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ và vai trò của VPCP trong việc điều phối, cùng các Bộ ngành xử lý các vấn đề vướng mắc là một mô hình, một công nghệ làm việc. Một đặc điểm của các mô hình, các công nghệ là khi áp dụng chúng, cán bộ, công chức, bộ máy dù có muốn hay không cũng phải làm, và bảo đảm rằng khi làm theo đúng như vậy thì sẽ cho ra kết quả tương ứng. Chúng ta cần nhiều hơn nữa những mô hình như vậy.

Kỳ cuối: Chông gai xóa ‘con đường dài nhất Việt Nam’

Hà Chính