Chính quyền đô thị tại Đà Nẵng được tổ chức như thế nào?

Từ ngày 1/7/2021, thành phố Đà Nẵng sẽ thí điểm mô hình chính quyền đô thị theo Nghị quyết số 119/2020/QH14 Quốc hội. Ảnh: VGP/Thế Phong

Mô hình chính quyền và tổ chức bộ máy

Ngày 19/6/2020, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 119/2020/QH14 (Nghị quyết 119) cho phép TP. Đà Nẵng thí điểm tổ chức chính quyền đô thị theo mô hình 1 cấp chính quyền địa phương (ở cấp thành phố) và 2 cấp hành chính (quận, phường).

Chính quyền Thành phố được tổ chức thành một cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND. Chính quyền địa phương ở các quận thuộc Đà Nẵng là UBND quận (không tổ chức HĐND quận). UBND quận là cơ quan hành chính Nhà nước ở quận, thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Nghị quyết này và theo phân cấp, ủy quyền của UBND, Chủ tịch UBND Thành phố.

Chính quyền địa phương ở các phường là UBND phường (không tổ chức HĐND phường). UBND phường là cơ quan hành chính Nhà nước ở phường, thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Nghị quyết này và theo phân cấp, ủy quyền của UBND, Chủ tịch UBND Thành phố, UBND quận.

Việc tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính khác của Đà Nẵng được thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Về lộ trình thực hiện, Nghị quyết 119 cho phép Đà Nẵng thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị từ ngày 1/7/2021 cho đến khi Quốc hội quyết định chấm dứt thực hiện; chậm nhất là quý IV/2023, Chính phủ sẽ có báo cáo sơ kết việc thực hiện thí điểm trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Ông Võ Ngọc Đồng, Giám đốc Sở Nội vụ Đà Nẵng cho biết mục đích của việc thí điểm mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng là để phù hợp với tính chất, đặc điểm trong quản lý đô thị mà không làm giảm vai trò của cơ quan dân cử. Vai trò của HĐND và mỗi đại biểu HĐND tiếp tục được củng cố, đổi mới phương thức hoạt động và nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đồng thời, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Thành phố, các ĐBQH, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình sẽ thực hiện vai trò giám sát, chức năng đại diện cho cử tri Thành phố, qua đó bảo đảm quyền đại diện và phát huy dân chủ của người dân. Việc thực hành quyền dân chủ và giám sát của nhân dân vẫn tiếp tục được thực hiện thông qua các hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, dân chủ ở cơ sở và thông qua vai trò của cả hệ thống chính trị ở địa phương, trong đó vai trò lãnh đạo của Đảng, vai trò giám sát của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên, các tổ chức chính trị xã hội.

Bên cạnh đó, việc xây dựng và hoàn thiện Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử, xây dựng thành phố thông minh ở Đà Nẵng sẽ góp phần minh bạch hóa, cải cách thủ tục hành chính, phục vụ tốt hơn nhu cầu và lợi ích của người dân, doanh nghiệp.

“Để tăng cường cơ chế kiểm soát quyền lực đối với chính quyền địa phương và cơ quan tư pháp ở quận, Nghị quyết đã bổ sung thẩm quyền của HĐND Thành phố trong việc giám sát hoạt động của UBND quận, UBND phường, TAND, Viện KSND quận; xem xét việc trả lời chất vấn của đại biểu HĐND Thành phố đối với Chủ tịch UBND quận, Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND quận. Đồng thời, để cụ thể hóa cơ chế chịu trách nhiệm của Chủ tịch UBND quận trước HĐND Thành phố, Nghị quyết quy định HĐND Thành phố có thẩm quyền lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận và hệ quả của việc lấy phiếu tín nhiệm”, Giám đốc Sở Nội vụ Đà Nẵng nhấn mạnh.

Phù hợp với yêu cầu phát triển của TP. Đà Nẵng

Theo ông Võ Ngọc Đồng, nhìn lại 20 năm xây dựng và phát triển TP. Đà Nẵng và 15 năm thực hiện Nghị quyết số 33 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển TP. Đà Nẵng trong thời kỳ CNH, HĐH, thấy rằng trước bối cảnh thách thức của yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của quá trình hội nhập cạnh tranh quốc tế thì còn có một số hạn chế.

Đó là mô hình quản lý hiện hành chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, chưa tự chủ, thiếu linh hoạt, khả năng tự quyết định, tự chịu trách nhiệm để giải quyết kịp thời những thách thức, nhu cầu đặt ra đối với quản lý đô thị; về phân định nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy; phương thức hoạt động, cơ chế điều hành, phân cấp quản lý, ủy quyền trên một số lĩnh vực chưa phù hợp với đối tượng, đặc thù quản lý ở đô thị và quá trình đô thị hóa ở khu vực nông thôn đang thay đổi nhanh chóng.

Những hạn chế, bất cập kể trên đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác chỉ đạo, điều hành và sự phát triển kinh tế-xã hội của Đà Nẵng.

Ngày 24/01/2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 43-NQ/TW về xây dựng và phát triển TP. Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Bộ Chính trị tiếp tục xác định mục tiêu xây dựng Đà Nẵng là trung tâm, đầu tàu dẫn dắt kinh tế-xã hội của miền Trung và Tây Nguyên phát triển bền vững. Để thực hiện mục tiêu này, Bộ Chính trị đã đồng ý chủ trương “xây dựng và thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị phù hợp với yêu cầu phát triển của thành phố” và “cần có cơ chế, chính sách đặc thù để xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng, tạo động lực cho phát triển khu vực miền Trung-Tây Nguyên và cả nước…”.

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan và TP. Đà Nẵng xây dựng dự thảo Nghị quyết trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội để cho ý kiến hoàn thiện trước khi trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 vừa qua.

Việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng phù hợp với yêu cầu phát triển, quy mô kinh tế-xã hội, trình độ và yêu cầu quản lý đô thị đối với Đà Nẵng, là cần thiết để Thành phố tiếp tục phát triển nhanh, bền vững hơn, xứng đáng hơn nữa là đầu tàu, động lực dẫn dắt phát triển kinh tế-xã hội miền Trung-Tây Nguyên, có sức thu hút và lan tỏa lớn ở Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, đóng góp lớn hơn vào sự phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách chung của cả nước như mục tiêu tại Nghị quyết số 43 của Bộ Chính trị đã đặt ra.

Đối với người dân, việc thí điểm mô hình chính quyền đô thị hướng đến các mục tiêu giải quyết các vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống chính trị và nhân dân Thành phố. Đó là: Hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước của các cấp chính quyền và chất lượng, hiệu quả cung ứng dịch vụ công trên địa bàn; tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền đô thị, huy động cao nhất mọi nguồn lực cho sự phát triển bền vững, thúc đẩy việc hình thành đô thị văn minh, hiện đại; hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, giữ vững vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm của MTTQ và các tổ chức chính trị-xã hội, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Thành phố văn minh, hiện đại.

Đồng thời, góp phần tích cực vào việc cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng cường thu hút đầu tư trong và ngoài nước, sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động… Từ đó thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố phù hợp với xu thế phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là các ngành kinh tế mũi nhọn của Thành phố như du lịch, dịch vụ, công nghệ cao.

Mô hình chính quyền đô thị được kỳ vọng thúc đẩy thành phố Đà Nẵng phát triển, xứng đáng là đầu tàu khu vực miền Trung-Tây Nguyên. Ảnh: VGP/Thế Phong

Giám đốc Sở Nội vụ Đà Nẵng cũng cho biết việc triển khai thí điểm mô hình chính quyền đô thị sẽ đặt ra vấn đề sắp xếp tổ chức bộ máy, ảnh hưởng đến tâm tư cán bộ ở quận, phường. Về việc này, Thành phố đã có phương án trong quá trình tiến hành Đại hội Đảng bộ TP. Đà Nẵng lần thứ XXII, đồng thời phối hợp với Bộ Nội vụ trình Chính phủ ban hành Nghị định để triển khai Nghị quyết 119 của Quốc hội, trong đó có nội dung bố trí, sắp xếp và giải quyết chế độ, chính sách đối với các chức danh lãnh đạo HĐND, UBND quận, phường khi triển khai thí điểm thực hiện mô hình chính quyền đô thị.

Theo Sở Nội vụ Đà Nẵng, kinh nghiệm 7 năm thí điểm không tổ chức HĐND tại quận, huyện, phường giai đoạn 2009-2016 của TP. Đà Nẵng là một trong những lý do Trung ương cho phép thí điểm mô hình chính quyền đô thị với mô hình như trên.

Bên cạnh các lý do khác về sự phù hợp với Hiến pháp, chủ trương đổi mới tổ chức chính quyền địa phương của Trung ương, phù hợp với đặc điểm, tính chất của quản lý đô thị trên địa bàn TP. Đà Nẵng thì những kết quả đã thực hiện thí điểm trong giai đoạn 2009-2016 càng củng cố thêm niềm tin của Chính phủ, Quốc hội vào tính khả thi của mô hình chính quyền đô thị tại TP. Đà Nẵng.

Thế Phong