Phó Thủ tướng Lê Văn Thành: Phải có kịch bản ứng phó thiên tai trong bối cảnh COVID-19
(Chinhphu.vn) - Đặt nhiệm vụ bảo vệ tài sản, tính mạng của người dân lên hàng đầu. Phải quyết tâm thật cao để làm sao hạn chế thấp nhất thiệt hại của thiên tai trong năm 2021. Tuyệt đối không được chủ quan.
|
| Phó Thủ tướng Lê Văn Thành phát biểu chỉ đạo Hội nghị - Ảnh: VGP/Đức Tuân |
Hội nghị đã diễn ra trong bối cảnh cả nước bắt đầu vào mùa mưa bão khi Biển Đông đón cơn bão số đầu tiên (bão số 1) trong năm 2021 với tên quốc tế Choi-wan.
Thiên tai ngày càng phức tạp, khó lường
Các ý kiến phát biểu tại Hội nghị thống nhất nhận định, thiên tai ngày càng phức tạp, khó lường. Nếu không chủ động phòng chống tích cực, thiệt hại sẽ rất lớn.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, dự báo số lượng bão, áp thấp trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta có xu hướng tương đương so với trung bình nhiều năm (TBNN khoảng từ 12-14 cơn, ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền khoảng từ 5-7 cơn); nửa đầu mùa (từ tháng 6 đến tháng 9), bão, ATNĐ sẽ tập trung ở khu vực Bắc và giữa Biển Đông, có khả năng ảnh hưởng đến khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ; vào thời kỳ nửa cuối mùa (từ tháng 9 đến tháng 11) sẽ tập trung ở khu vực giữa và Nam Biển Đông, ảnh hưởng đến khu vực từ Bắc Trung Bộ trở vào phía Nam.
Khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ nắng nóng không gay gắt và kéo dài như trong năm 2020. Tuy nhiên, vẫn có khả năng sẽ xảy ra nắng nóng cục bộ với nhiệt độ cao nhất trong ngày có thể đạt mức xấp xỉ 41-42 độ C.
Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn Trần Hồng Thái cho biết, trong mùa mưa bão năm 2020, ngành khí tượng thủy văn đã cảnh báo sớm trước bão 5 ngày; dự báo, cảnh báo áp thấp nhiệt đới trước 3 ngày; dự báo trước 2-3 ngày đối với mưa lớn diện rộng với độ tin cậy trên 75%.
Về công tác dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất trong những năm qua có nhiều cải tiến. Những đợt lũ lớn có thể cảnh báo trước 24-48 giờ. Dự báo các trận lũ lịch sử có trước 12-48 giờ.
"Hiện nay, do hạn chế về khoa học công nghệ, chúng ta chưa dự báo được lũ quét, sạt lở đất mà mới chỉ ở mức độ cảnh báo nguy cơ có khả năng xảy ra lũ quét ở một vùng hoặc một khu vực rộng", ông Trần Hồng Thái nói. Ông đề xuất ưu tiên bố trí đủ nguồn lực để triển khai các nhiệm vụ cấp bách, lâu dài về lập bản đồ phân vùng cảnh báo nguy cơ sạt lở đất, lũ ống, lũ quét lớn.
Theo lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa, những năm gần đây, thiên tai ngày càng nghiêm trọng, điển hình là năm 2020. Tỉnh đã “nếm trải” 21 loại hình thiên tai, trừ mỗi sóng thần. Tỉnh đề xuất tăng cường tính chuyên nghiệp cho lực lượng phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, đầu tư mua sắm các trang thiết bị chuyên dung; nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo thiên tai.
Cùng quan điểm, lãnh đạo tỉnh Quảng Nam đề nghị rút ngắn thời gian cảnh báo lũ, sạt lở và có app (ứng dụng) trên điện thoại để cảnh báo thiên tai “mưa như vậy thì ngập lụt bao nhiêu, lũ như thế nào”.
|
| Năm 2020, thiên tai gây thiệt hại về kinh tế gần 40.000 tỷ đồng - Ảnh VGP/Đức Tuân |
Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc (LHQ) tại Việt Nam, ông Kamal Malhotra, đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong giảm thiểu rủi ro và ứng phó thiên tai. Tuy nhiên, ông cảnh báo, tác động của các thiên tai gần đây cùng với đại dịch COVID-19 đã cho thấy rằng các gia đình và các cộng đồng dễ bị tổn thương, có khả năng tái nghèo cao hơn vì họ có khả năng phục hồi chậm hơn. “Nếu không được giải quyết kịp thời, những mối nguy này có thể gây ra tác động tích lũy nghiêm trọng về lâu dài”. Ông cho rằng, trong bối cảnh đại dịch COVID-19, việc nâng cao khả năng chuẩn bị sẵn sàng và tăng cường năng lực, cải thiện công tác lập kế hoạch và đặc biệt là ở các địa phương sẽ là chìa khóa cho sự thành công của Việt Nam.
Ông khẳng định các cơ quan LHQ luôn sát cánh cùng Việt Nam, “chúng tôi luôn cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực phòng chống thiên tai và rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu hết sức phức tạp và đa chiều này”.
Đầu tư phải đủ mạnh
Đánh giá cao các ý kiến phát biểu, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhất trí nhận định, trong những năm vừa qua, nhất là năm 2020, thiên tai, biến đổi khí hậu, nước biển dâng đã tác động rất lớn, ảnh hưởng tới tình hình kinh tế xã hội, đời sống của nhân dân. Năm 2020, đã có tới 576 đợt thiên tai, 265 trận giông lốc, mưa lớn. Thiên tai đã làm chết và mất tích 357 người, gây thiệt hại kinh tế gần 40.000 tỷ đồng.
Phó Thủ tướng khẳng định, công tác phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm đặc biệt, được đầu tư cơ sở vật chất. Toàn hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân đã chủ động, tích cực tham gia. Nhờ vậy, chúng ta đã hạn chế tới mức thấp nhất các thiệt hại do thiên tai gây ra. Nhân dân luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai.
Phó Thủ tướng ghi nhận, biểu dương các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội, đặc biệt là Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai, các bộ, ngành, địa phương, các lực lượng quân đội, công an, các cơ quan thông tấn báo chí và toàn thể nhân dân đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, góp phần tham gia giảm thiểu những hậu quả do thiên tai gây ra trong năm vừa qua.
“Chúng ta cũng bày tỏ lòng chia sẻ và tri ân đối với đồng bào, đồng chí đã hy sinh trong quá trình phòng, chống thiên tai. Chúng ta cũng chia sẻ với các địa phương đã bị thiệt hại lớn do thiên tai trong năm vừa qua”, Phó Thủ tướng nói.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai vẫn còn một số tồn tại và hạn chế. Theo Phó Thủ tướng, công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có lúc có nơi chưa được kịp thời, còn lúng túng, bị động, thiếu toàn diện, trách nhiệm chưa cao, chưa rõ ràng. Nguồn lực đầu tư cho phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn là còn thấp. Trang thiết bị, phương tiện, công cụ hỗ trợ ứng phó với thiên tai, tìm kiếm cứu nạn chưa đáp ứng được yêu cầu, còn thiếu những phương tiện chuyên dùng trong các tình huống phức tạp. Công tác khắc phục hậu quả, phục hồi, tái thiết sau thiên tai còn chậm do thiếu nguồn lực.
Đối với nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế, Phó Thủ tướng cho rằng, về khách quan, các loại hình thiên tai diễn ra rất khốc liệt, bất thường trên phạm vi rộng, thời gian kéo dài và đặc biệt là khó dự báo. “Do đó, đầu tư để cho phòng, chống thiên tai phải đủ mạnh, cả về con người, bộ máy, trang thiết bị thì chúng ta mới có thể khắc phục được, mới chủ động được”.
Về chủ quan, sự lãnh đạo, chỉ đạo có lúc, có nơi chưa kịp thời, chưa được kiên quyết. Một số nơi cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền chưa nhận thức được tầm quan trọng, tính phức tạp và nguy hiểm của thiên tai. Việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ còn hạn chế. Vai trò của đoàn thể nhân dân và cộng đồng dân cư, đặc biệt là lực lượng xung kích cơ sở chưa được phát huy đầy đủ.
Về bài học kinh nghiệm, Phó Thủ tướng nêu ra 2 vấn đề. Thứ nhất, công tác dự báo bảo đảm làm sao cho chính xác. Thứ hai, vai trò của người đứng đầu, phải sâu sát, cụ thể, triệt để thực hiện phương châm “4 tại chỗ”, ở đâu mà người đứng đầu quan tâm tới công tác phòng, chống thiên tai thì ở đó chủ động, thiệt hại được hạn chế được.
|
| Phó Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm, “phải quyết tâm thật cao để làm sao hạn chế thấp nhất thiệt hại của thiên tai trong năm 2021” - Ảnh: VGP/Đức Tuân |
Lấy an toàn của người dân làm thước đo hiệu quả phòng chống thiên tai
Đánh giá tình hình thời gian tới, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, xu thế về biến đổi khí hậu diễn ra nhanh và phức tạp, nguy cơ xảy ra thiên tai ngày càng gia tăng, bất thường, gây thiệt hại ngày càng nghiêm trọng tới sản xuất kinh doanh và tính mạng của người dân.
Vì vậy, đặt ra yêu cầu phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai trong thời gian tới cần phải được quan tâm toàn diện hơn, đặc biệt “trong điều kiện chúng ta vừa phòng, chống dịch COVID-19 mà trường hợp bão xảy ra thì phòng, chống bão đặt ra như thế nào?”. Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải chủ động chuẩn bị kịch bản ứng phó cho tình huống này khi năm nay, nước ta sẽ phải hứng chịu 5-7 cơn bão vào đất liền.
Trước tình hình trên, Phó Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm, “phải quyết tâm thật cao để làm sao hạn chế thấp nhất thiệt hại của thiên tai trong năm 2021”. Đặt nhiệm vụ bảo vệ tài sản, tính mạng của người dân lên hàng đầu, giảm tới mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra. “Tuyệt đối không được chủ quan”, Phó Thủ tướng lưu ý và nhấn mạnh một số nhóm giải pháp.
Đối với các cơ quan Trung ương, cần tập trung nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, theo dõi, giám sát thiên tai, bảo đảm kịp thời, chính xác. Cần đặc biệt ưu tiên đầu tư cho công tác nghiên cứu về thiên tai, hệ thống dự báo khí tượng thủy văn, hệ thống theo dõi, giám sát thiên tai.
Các lực lượng làm công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai từ Trung ương tới địa phương tiếp tục tăng cường trang thiết bị. Ưu tiên bố trí ngân sách, tập trung xử lý dứt điểm các công trình trọng điểm về đê điều, nhất là các tuyến đê xung yếu, các công trình chống sạt lở bờ sông, bờ biển; xây dựng bản đồ phân bổ dân cư ở các khu vực có nguy cơ. Từng bước chuyển đổi nghề cho người dân ở các khu vực nguy hiểm.
Phát triển khoa học công nghệ và thúc đẩy hợp tác quốc tế về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai. Ưu tiên cho nghiên cứu, đầu tư trang thiết bị, công nghệ quan trắc, theo dõi, giám sát, chỉ đạo điều hành ứng phó với thiên tai, ứng dụng công nghệ thông tin, tự động hóa, vận hành công cụ hỗ trợ trong chỉ đạo điều hành.
Phó Thủ tướng lấy ví dụ, “nếu một khu vực bị chia cắt do mưa bão mà chúng ta cứ tiến thẳng vào, như đợt vừa rồi bị sạt lở thì rất nguy hiểm. Nhưng có những thiết bị có thể giúp chúng ta quan sát từ xa, để có thể tránh những trường hợp thiệt hại đáng tiếc”. “Do đó, đầu tư trang thiết bị không chỉ cho dự báo mà trong quá trình cứu hộ, cứu nạn rất quan trọng”.
Đối với tình huống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cụ thể, phải theo dõi thật chặt chẽ diễn biến, dự báo đúng tình hình, chỉ đạo ứng phó thật kịp thời; khắc phục khẩn trương, có hiệu quả với mục tiêu giảm thiệt hại về người và “lấy sự an toàn của người dân làm thước đo cho kết quả hoạt động của phòng, chống thiên tai”. Bảo vệ tính mạng người dân là đặt lên hàng đầu.
|
| Điểm cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cơ quan giữ vai trò cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, chịu trách nhiệm điều phối chung |
Giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương, Phó Thủ tướng nêu rõ, Bộ NN&PTNT giữ vai trò cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, chịu trách nhiệm điều phối chung. Cục Cứu hộ, cứu nạn, Bộ Quốc phòng là cơ quan thường trực của Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn giữ vai trò tham mưu để điều động lực lượng, phương tiện, trong đó xác định lực lượng quân đội là lực lượng chủ công tuyến đầu khi có tình huống xảy ra.
Bộ Công an sẵn sàng huy động lực lượng tham gia ứng phó. Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện tốt công tác dự báo, cảnh báo thiên tai, bảo đảm kịp thời, chính xác. Các Bộ: Giao thông vận tải, Xây dựng, Công Thương, Y tế, Thông tin và Truyền thông và các bộ, ban, ngành Trung ương theo chức năng, nhiệm vụ, sẵn sàng các kịch bản để kịp thời ứng phó.
Các địa phương giữ vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định trong tổ chức phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; tiếp tục phát huy tối đa phương châm “4 tại chỗ”, ứng phó kịp thời, hiệu quả, đặc biệt là xây dựng kịch bản ứng phó trong tình hình COVID-19 diễn biến phức tạp.
Các cơ quan thông tấn, báo chí từ Trung ương tới địa phương thực hiện tốt công tác truyền thông, tăng cường thông tin về các hoạt động phòng, chống thiên tai và cứu hộ đến người dân và các cấp chính quyền cơ sở, nhất là thông tin kịp thời trong quá trình diễn biến của thiên tai để người dân cũng như chính quyền các địa phương nắm bắt, có giải pháp phù hợp.
Trước phản ánh của các địa phương, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành Trung ương rà soát lại các thủ tục liên quan tới tái thiết các cái khu vực, các địa bàn, các địa phương bị ảnh hưởng của thiên tai. Phó Thủ tướng lấy ví dụ, có địa bàn bị ảnh hưởng bởi thiên tai, đã được ngân sách Trung ương hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, hạ tầng giao thông nhưng thủ tục đầu tư còn chậm, có công trình mất 1-2 năm chưa triển khai thi công được. Phó Thủ tướng đề nghị tiếp tục rà soát để hoàn thiện thể chế, các quy định pháp luật liên quan tới phòng, chống thiên tai./.
Đức Tuân
