Thủ tướng tham dự và phát biểu tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 26

Các lãnh đạo cũng trao đổi các biện pháp cải tiến tổ chức bộ máy và lề lối làm việc, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động nhằm hỗ trợ xây dựng cộng đồng; yêu cầu các cơ quan sớm triển khai các khuyến nghị của Nhóm Đặc trách cao cấp về cải tiến và nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Thư ký ASEAN và các cơ quan ASEAN. Theo đó, các lãnh đạo nhất trí với đề nghị của CHDCND Lào sẽ họp 2 Hội nghị Cấp cao 28 và 29 kế tiếp nhau vào dịp cuối năm 2016, xem đó là cách tổ chức tạm thời trước khi có quyết định cuối cùng về số lượng các cuộc họp Cấp cao ASEAN hàng năm.

Về quan hệ đối ngoại, các lãnh đạo khẳng định ASEAN cần tiếp tục làm sâu sắc thêm quan hệ với các nước đối tác, chủ động đẩy mạnh quan hệ trên cơ sở phát huy và tận dụng tối đa thế mạnh của từng đối tác. Các lãnh đạo nhấn mạnh ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tăng cường đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm; phát huy và nâng cao hiệu quả của các khuôn khổ và cơ chế hiện có do ASEAN giữ vai trò chủ đạo; chủ động và đóng góp tích cực cho hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển của khu vực, cũng như ứng phó hiệu quả với các thách thức lớn ở khu vực, kể cả an ninh truyền thống và phi truyền thống.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các lãnh đạo đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về các diễn biến phức tạp hiện nay ở Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không và các nguyên tắc mà ASEAN đã thống nhất về Biển Đông. Đáng chú ý, trong phát biểu tại Lễ khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Malaysia, Najib Razak, đã nhấn mạnh trong khi tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác với các nước ngoài khu vực, ASEAN cần phải xử lý các bất đồng một cách hòa bình, kế cả việc giải quyết các tuyên bố chủ quyền biển chồng lấn, mà không làm căng thẳng thêm tình hình. Thủ tướng Najib Razak cho rằng những diễn biến gần đây đã gây lo ngại về Biển Đông, và do tầm quan trọng của các tuyến đường biển đối với thương mại quốc tế, điều tất yếu là mọi diễn biến xảy ra ở Biển Đông sẽ thu hút sự chú ý. ASEAN cần phải tích cực, chủ động giải quyết những diễn biến này với tinh thần xây dựng. Thủ tướng Najib Razak nhấn mạnh, tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ vể Luật Biển 1982 (UNCLOS) phải là cơ sở của các quy định về can dự và các hoạt động ở Biển Đông. Là Chủ tịch ASEAN, Malaysia hy vọng ASEAN sẽ đạt tiến triển trong nỗ lực sớm hoàn tất COC.

Phát biểu tại Phiên họp toàn thể, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng việc hình thành Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015 là dấu mốc lịch sử của tiến trình liên kết ASEAN và là kết quả của những nỗ lực hợp tác không ngừng của các nước thành viên trong gần 5 thập kỷ qua, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ASEAN. Thủ tướng cho rằng ASEAN đã hoàn thành phần lớn các công việc, số lượng còn lại không lớn nhưng tương đối phức tạp, mang tính hội nhập cao trong khi thời gian còn lại không nhiều, do đó các quốc gia thành viên cần đề cao tinh thần trách nhiệm; kết hợp hài hòa lợi ích quốc gia với lợi ích chung ASEAN; tăng cường đoàn kết, thống nhất nội khối vì mục tiêu của ASEAN. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định Việt Nam đã nỗ lực và đạt kết quả tích cực trong thực hiện lộ trình xây dựng Cộng đồng, trong đó có các hoạt động mà Việt Nam đã chủ trì thực hiện; đồng thời chủ động điều chỉnh các quy định trong nước để thực hiện tốt các cam kết trong ASEAN.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 đối với sự phát triển của Hiệp hội và nêu những định hướng chiến lược cho việc xây dựng Tầm nhìn, theo đó, Tầm nhìn cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của Hiệp hội ASEAN; kế thừa, phát huy những thành tựu và các kết quả thực hiện Lộ trình cộng đồng ASEAN 2009-2015; làm cho liên kết ASEAN phát triển cao hơn, sâu rộng hơn; cần đề ra các biện pháp tăng cường đoàn kết, thống nhất và nêu cao vai trò trung tâm của ASEAN, nhất là trong việc duy trì hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực và bảo đảm cho ASEAN phát huy vai trò dẫn dắt trong xử lý các vấn đề khu vực và luôn giữ vai trò chủ đạo trong cấu trúc khu vực đang định hình; Hướng tới người dân và tạo điều kiện để người dân trở thành chủ thể của tiến trình xây dựng cộng đồng.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh ASEAN cần tiếp tục thúc đẩy quan hệ đối ngoại, đồng thời tăng cường vai trò trung tâm của Hiệp hội, thúc đẩy đối thoại và hợp tác để ứng phó hiệu quả với các thách thức kinh tế và an ninh, kể cả an ninh phi truyền thống.

Cũng tại Phiên toàn thể, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã hoan nghênh phát biểu của Thủ tướng Malayssia với tư cách Chủ tịch ASEAN tại Phiên khai mạc, chia sẻ các ý kiến bày tỏ lo ngại về những hoạt động tồn tại, bồi đắp quy mô lớn ở Biển Đông, cũng như những hệ lụy của chúng; đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ các nguyên tắc tự kiềm chế, không làm phức tạp thêm tình hình, giải quyêt tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS), thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố DOC và sớm thông qua Bộ Quy tắc ứng xử ở Biên Đông (COC).

Tại Hội nghị, các lãnh đạo nhất trí các hoạt động hợp tác của ASEAN cần chú trọng hướng tới người dân, vì lợi ích thiết thực của người dân khu vực. Theo hướng đó, các lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố Kuala Lumpur về ASEAN lấy người dân làm trung tâm, làm cơ sở thúc đẩy sự tham gia của người dân vào tiến trình xây dựng cộng đồng; đồng thời nhấn mạnh, trong năm 2015, ASEAN cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về ASEAN, cũng như sự kiện Cộng đồng ASEAN ra đời, để người dân hiểu rõ hơn lợi ích mà cộng đồng ASEAN mang lại, khuyến khích người dân chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động hợp tác xây dựng cộng đồng và để người dân thực sự trở thành chủ thể của Cộng đồng ASEAN.

Trong dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN 26, các lãnh đạo đã có các cuộc gặp với  Đại diện Đại hội đồng liên Nghị viện ASEAN (AIPA), Hội đồng Tư vấn Kinh doanh ASEAN (ABAC), Đại diện các tổ chức nhân dân, xã hội (CSO) và Đại diện Thanh niên ASEAN để lắng nghe ý kiến của đại diện các tầng lớp nhân dân, trao đổi việc tăng cường phối hợp, phục vụ xây dựng cộng đồng hướng tới người dân thời gian tới.

Kết thúc Hội nghị, các lãnh đạo đã thông qua 3 Tuyên bố: Tuyên bố Kuala Lumpur về ASEAN lấy người dân làm trung tâm; Tuyên bố Langkawi về Phong trào Ôn hòa toàn cầu; và Tuyên bố Kuala Lumpur về thể chế hóa khả năng tự cường của ASEAN, các cộng đồng và người dân đối với thảm họa và biến đổi khí hậu./.