Trả lời chất vấn về bố trí vốn cho các ngân hàng chính sách

Ảnh minh họa

Vừa qua, đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng có phiếu chất vấn gửi Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ với mong muốn Chính phủ xem xét, bố trí nguồn vốn lớn hơn cho các ngân hàng chính sách để nâng mức vốn vay đối với các hộ nghèo, đối tượng chính sách, người dân sống ở vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng có đông dân tộc thiểu số..., nhằm phát huy đầy đủ tiềm năng, hiệu quả của chương trình tín dụng rất có ý nghĩa này, góp phần thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững.

Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội là quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Để thực hiện chủ trương này, Đảng và Nhà nước đã có định hướng chỉ đạo xây dựng nhiều chính sách, giải pháp hỗ trợ thực hiện xóa đói, giảm nghèo đối với các đối tượng chính sách. Ngày 04/10/2002, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 78/2002/NĐ-CP về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác. Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) được thành lập trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng phục vụ người nghèo để thực hiện tín dụng chính sách theo quy định tại Nghị định số 78/2002/NĐ-CP.

Từ 03 Chương trình tín dụng nhận bàn giao (chương trình hộ nghèo, học sinh sinh viên và giải quyết việc làm), đến nay NHCSXH đã và đang triển khai thực hiện hơn 20 chương trình tín dụng chính sách và một số chương trình, dự án do các địa phương, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước ủy thác cho NHCSXH thực hiện (như chương trình tín dụng hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn, hộ gia đình sản xuất kinh doanh vùng khó khăn, hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở,...).

Tính đến ngày 30/9/2018, tổng dư nợ các chương trình tín dụng chính sách đạt 184.727 tỷ đồng, gấp gần 26 lần so với thời điểm thành lập. Nguồn vốn tín dụng chính sách từ NHCSXH đã hỗ trợ cho hơn 34 triệu lượt hộ nghèo và các đối tượng chính sách, giúp 4,5 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo; tạo việc làm cho gần 3,7 triệu lao động; hỗ trợ cho hơn 3,6 triệu lượt học sinh, sinh viên được vay vốn đi học; xây dựng hơn 11 triệu công trình nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn; hỗ trợ xây dựng gần 690 nghìn căn nhà. Qua đó có thể thấy các chương trình tín dụng chính sách do NHCSXH thực hiện có độ bao phủ lớn, rộng khắp theo địa bàn và phân nhóm đối tượng. Ngoài ra, một hộ có thể được vay nhiều chương trình khác nhau, do đó có thể tiếp cận được với nguồn vốn tương đối lớn.

Về bố trí nguồn vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay, theo Nghị định số 78/2002/NĐ-CP ngày 4/10/2002 của Chính phủ, nguồn vốn của NHCSXH để thực hiện các chương trình tín dụng chính sách bao gồm: vốn từ ngân sách nhà nước, vốn huy động; vốn đi vay; vốn nhận ủy thác cho vay ưu đãi của chính quyền địa phương, các tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức phi Chính phủ, các cá nhân trong và ngoài nước và các nguồn vốn khác. Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có nhiệm vụ bố trí kế hoạch tăng nguồn vốn ngân sách Nhà nước cho tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác theo kế hoạch hàng năm. Tính đến 30/9/2018, tổng nguồn vốn tín dụng chính sách đạt 195.970 tỷ đồng, tăng 11,7% so với năm 2017. Trong đó, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước chiếm 15,94% tổng nguồn vốn của NHCSXH; nguồn vốn từ việc duy trì số dư tiền gửi 2% của các tổ chức tín dụng nhà nước tại NHCSXH, vay Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và phát hành trái phiếu NHCSXH được Chính phủ bảo lãnh chiếm 60,8% (chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn của NHCSXH); nguồn vốn ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH đạt 11.364 tỷ đồng, chiếm 5,8%.

Để đảm bảo có đủ nguồn vốn thực hiện các Chương trình tín dụng chính sách nêu trên, Đảng và Nhà nước đã luôn quan tâm đến việc huy động và bố trí nguồn lực tài chính cho NHCSXH.

Cụ thể tính đến ngày 30/9/2018 đã bố trí ngân sách Trung ương cấp vốn điều lệ (13.893 tỷ đồng); cấp vốn thực hiện các Chương trình tín dụng chính sách (17.346 tỷ đồng); cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý (22.447 tỷ đồng); có cơ chế cho phép phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh (tổng khối lượng huy động là 91.008 tỷ đồng); quy định các tổ chức tín dụng Nhà nước duy trì số dư tiền gửi 2% hàng năm (64.301 tỷ đồng); tạo điều kiện cho NHCSXH được vay một số nguồn vốn ưu đãi (như tạm ứng vốn tồn ngân của Kho bạc Nhà nước giai đoạn 2007-2016, vay Ngân hàng Nhà nước Việt Nam...).

Riêng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020, ngân sách nhà nước đã bố trí cho NHCSXH là 21.978 tỷ đồng, trong đó cấp vốn điều lệ: 7.575 tỷ đồng; cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý là 13.290 tỷ đồng; cấp vốn cho vay chương trình nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ là 1.062 tỷ đồng. Đây là nỗ lực rất lớn của Nhà nước trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn gặp nhiều khó khăn như hiện nay.

Về mức cho vay, thời gian qua, căn cứ vào khả năng cân đối, bố trí vốn của ngân sách nhà nước cũng như khả năng huy động vốn của NHCSXH, các chương trình tín dụng chính sách qua NHCSXH đã được Nhà nước xem xét, điều chỉnh cả về mức vốn vay và lãi suất để phù hợp với từng nhóm đối tượng, tình hình thực tế như: điều chỉnh mức cho vay Chương trình tín dụng học sinh, sinh viên  từ mức ban đầu là 800.000 đồng/tháng, qua 6 lần điều chỉnh hiện nay mức cho vay là 1.500.000 đồng/tháng; điều chỉnh mức cho vay Chương trình nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn từ mức ban đầu là 4 triệu đồng/hộ, qua 2 lần điều chỉnh hiện nay mức cho vay là 10 triệu đồng/hộ...; trong giai đoạn từ năm 2013 đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã 3 lần ban hành Quyết định giảm lãi suất cho vay một số chương trình tín dụng tại NHCSXH. Quyết định mới nhất là Quyết định số 750/QĐ-TTg ngày 01/6/2015, cụ thể: giảm lãi suất cho vay hộ nghèo, giải quyết việc làm, học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, đối tượng chính sách đi lao động có thời hạn ở nước ngoài từ 0,6%/tháng (7,2%/năm) xuống còn 0,55%/tháng (6,6%/năm); hộ cận nghèo từ 0,72%/tháng (8,64%/năm) xuống còn 0,66%/tháng (7,92%/năm)...

Tuy nhiên, qua tiếp nhận ý kiến của các Đoàn công tác, kiến nghị của hộ vay, cử tri các địa phương, đại biểu Quốc hội trên cả nước thì một số chương trình tín dụng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu vay của người dân. Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành, NHCSXH nghiên cứu, tham mưu đề xuất với Chính phủ việc nâng mức cho vay một số chương trình tín dụng vào thời điểm phù hợp.

Kết quả nêu trên cho thấy trong những năm qua, mặc dù ngân sách Nhà nước còn nhiều khó khăn nhưng Quốc hội, Chính phủ đã luôn quan tâm dành nguồn lực để cho vay hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác với mức giao tăng trưởng dư nợ bình quân cho NHCSXH là 10%/năm; ưu tiên cấp, bố trí nguồn vốn cấp bổ sung vốn điều lệ và vốn cấp các chương trình tín dụng chính sách cho NHCSXH; chỉ đạo chính quyền địa phương các cấp tiếp tục bố trí nguồn vốn để cho vay người nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn nhằm thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Phương Nhi