Đảm bảo điều kiện sống an toàn cho 1 triệu người dân ĐBSCL

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì hội nghị. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

ĐBSCL là khu vực giữ vai trò quan trọng trong đảm bảo an ninh quốc phòng, an ninh lương thực quốc gia, nhưng là vùng thường xuyên chịu lũ lụt. Chương trình xây dựng cụm tuyến dân cư vùng lũ ĐBSCL giai đoạn I (thực hiện từ năm 2001-2008) với tổng số vốn gần 5.770 tỷ đồng được đánh giá hoàn thành tốt các mục tiêu đề ra.

Các địa phương bao gồm Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Tiền Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang, Long An, Cần Thơ đã đầu tư xây dựng 804 dự án cụm, tuyến dân cư và bờ bao đê, đảm bảo chỗ ở cho 146.000 hộ dân đang sống trong vùng thường xuyên bị ngập lụt.

Nhằm hoàn thiện đồng bộ và phát huy hiệu quả Chương trình giai đoạn 1, ngày 26/8/2008, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1151/QĐ-TTg phê duyệt bổ sung các Dự án đầu tư (giai đoạn 2) thuộc Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ ĐBSCL.

Mục tiêu của Chương trình giai đoạn 2 là đảm bảo chỗ ở an toàn cho 56.000 hộ dân thuộc 7 tỉnh, thành phố là Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Tiền Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang và Cần Thơ. Đồng thời, bổ sung một số hạng mục thiết yếu như bãi rác, kè chống sạt lở cho một số cụm, tuyến trong giai đoạn 1.

Theo số liệu tổng hợp, tính đến nay, các địa phương đã triển khai thực hiện 178/179 dự án, gồm 129 cụm, tuyến và 49 bờ bao khu dân cư có sẵn, (1 cụm dân cư xã Trường Long, huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ chưa thực hiện, xin chuyển sang giai đoạn tiếp theo).

Đã hoàn thành tôn nền 126 cụm, tuyến và 48 bờ bao (đạt 97%); hoàn thành xây dựng hệ thống cấp nước sinh hoạt tại 107/130 cụm, tuyến dân cư cần xây dựng (đạt 82%)...

Đến nay, đã có 49.540/56.510 hộ dân thuộc đối tượng của Chương trình được đảm bảo an toàn nhà ở trong các cụm, tuyến và bờ bao (đạt 88%); trong đó có 27.185 hộ vào ở trong cụm, tuyến và 22.355 hộ được đảm bảo an toàn trong các bờ bao.

Tính đến ngày 31/12/2014, tổng số vốn đã cấp so với kế hoạch là 2.859,5/3.269,073 tỷ đồng (đạt 87,5%).

Chương trình có ý nghĩa nhân văn sâu sắc

Đánh giá về hiệu quả của Chương trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, đây là Chương trình trọng điểm, có tính chiến lược của Chính phủ, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, được sự đồng tình, ủng hộ rộng rãi của nhân dân.

Mặc dù còn một số hạn chế, tồn tại, nhưng nhìn chung Chương trình đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Qua các trận lũ lớn, đặc biệt trong năm 2011 xuất hiện trận lũ rất lớn, nhưng hầu hết các cụm, tuyến dân cư và bờ bao khu dân cư thuộc Chương trình giai đoạn 1 và giai đoạn 2 an toàn.

Thiệt hại về người và tài sản trong trận lũ năm 2011 chưa đến 15% so với năm 2000. Nhà nước và các địa phương không phải tốn thời gian và kinh phí để thực hiện di dời và hỗ trợ cho người dân vùng lũ.

Chương trình trong cả hai giai đoạn đã đảm bảo cho hơn 200.000 hộ dân, tương đương khoảng hơn 1 triệu người có điều kiện sinh sống an toàn, ổn định. Các hộ gia đình nghèo đã xây dựng được nhà ở khang trang, an tâm lao động sản xuất và từng bước thoát nghèo bền vững. Đây cũng chính là một trong các mô hình góp phần phát triển nông thôn mới bền vững.

Nhiều khu dân cư vượt lũ có quy mô lớn, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đầy đủ, khi người dân vào ở đã hình thành các thị tứ, thị trấn sầm uất, góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn của vùng ĐBSCL.

Kiến nghị kéo dài Chương trình

Sau 13 năm thực hiện, Chương trình đã cơ bản giải quyết được chỗ ở an toàn, ổn định các hộ dân đang sống trong vùng thường xuyên bị ngập lũ. Tuy nhiên, tại các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Vĩnh Long và Hậu Giang đang xuất hiện nhiều điểm sạt lở mới. Ngoài ra, còn 1 cụm tuyến dân cư tại  thành phố Cần Thơ đã được duyệt ở giai đoạn 2 nhưng chưa thực hiện.

Các địa phương kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư bổ sung thêm 63 cụm, tuyến dân cư và 89 bờ bao khu dân cư có sẵn để đảm bảo cho các hộ dân có chỗ ở an toàn, ổn định cho 60.954 hộ dân.

Mặc dù giai đoạn 2 của Chương trình đã kết thúc vào ngày 31/12/2014, song vẫn còn 8.410 hộ dân thuộc đối tượng của Chương trình chưa xây được nhà, tương đương với tổng số vốn cần vay là 168,2 tỷ đồng.

Bộ Xây dựng và các địa phương đề nghị Thủ tướng Chính phủ tạo điều kiện cho số hộ dân trên được tiếp tục vay vốn theo quy định để xây nhà khi vào ở trong cụm, tuyến dân cư đến hết năm 2015.

Bên cạnh đó, vốn vay mua nền nhà của các hộ dân trong giai đoạn 1 đã hết thời hạn trả nợ nhưng có 25.868 hộ nghèo và hộ cận nghèo chưa trả được nợ với số tiền là 226,344 tỷ đồng.

Bộ Xây dựng đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét kéo dài thời gian trả nợ thêm 3 năm đối với những hộ thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo vay mua nền nhà bằng nguồn vốn đầu tư của Ngân hàng Phát triển Việt Nam.

Nguyễn Hoàng-Nhật Bắc