Quan chức và trách nhiệm ngân sách, trách nhiệm phát ngôn

Bộ trưởng Bộ GTVT đã ngay lập tức tạm đình chỉ chức vụ Cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam, sau khi dư luận bày tỏ bức xúc trước lời “phàn nàn” của ông này như báo chí diễn giải: “Chúng tôi làm được nhiều cũng không ai khen ngợi hết, điều chỉnh một tý đã rùm beng cả lên”.

Phát ngôn của ông Cục trưởng được đưa ra trong bối cảnh dư luận đang hết sức quan tâm đến những hành động của Bộ GTVT liên quan đến dự án đường sắt Cát Linh-Hà Đông, sau khi Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải yêu cầu Bộ và UBND TP Hà Nội làm rõ nguyên nhân và kiểm điểm trách nhiệm trong việc dự án chậm tiến độ, làm tăng đầu tư và phải điều chỉnh dự án.

Không thể trách dư luận đã quá nặng lời, khi “một tý” mà ông Cục trưởng nói đến trị giá 339 triệu USD. So sánh cách nào thì cũng không thể nói rằng đó là khoản tiền nhỏ, nhất là nếu đặt câu chuyện này bên cạnh một câu chuyện khác còn chưa hết... sức nóng.

Còn chưa hết dư âm, sau khi cân nhắc “nâng lên đặt xuống” nhiều lần, nghe ý kiến từ rất nhiều phía, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định rút đăng cai, không tổ chức ASIAD 18, mà một lý do hết sức quan trọng là vấn đề kinh phí, trong bối cảnh tình hình KT-XH của nước ta còn có nhiều khó khăn, ngân sách Nhà nước rất hạn hẹp. Mà khoản kinh phí dự kiến cho ASIAD là 150 triệu USD, chưa bằng một nửa con số trong câu chuyện liên quan đến ông Cục trưởng.

Chưa hết, cứ cho 339 triệu USD không phải là khoản tiển lớn như quan điểm của ông Cục trưởng, thì đối với người dân, mọi sự lãng phí ngân sách, mọi khoản chi không hợp lý, dù ít hay nhiều, cũng đều không thể chấp nhận. Đây là điều mà cán bộ các cấp, những người hoạch định chính sách, phải thấm nhuần, phải thuộc nằm lòng trong việc tiêu tiền ngân sách-tiền của dân.

Quyết định rút đăng cai ASIAD của Thủ tướng được dư luận đồng tình vì nhiều lẽ, mà trước hết là sự cẩn trọng, nghiêm túc lắng nghe ý kiến của nhân dân khi sử dụng ngân sách Nhà nước, là tiền thuế của dân, do dân đóng góp. Việc Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu kiểm điểm về dự án đường sắt Cát Linh-Hà Đông cũng nằm trong mạch tư duy ấy.

Cách xử lý của Bộ trưởng Bộ GTVT, vì thế, không chỉ để xử lý một cuộc “khủng hoảng truyền thông” xuất phát từ một phát ngôn “lỡ lời” của cán bộ dưới quyền, mà còn có ý chấn chỉnh thái độ, cách tư duy của cán bộ trong việc ứng xử với tiền thuế của nhân dân.

Trong không ít trường hợp, một phát ngôn “lỡ miệng” chính là biểu hiện của việc suy nghĩ thiếu tinh thần trách nhiệm và từ đó hoàn toàn có thể dẫn đến cách làm việc tương ứng. Cũng nên nhắc lại, mới đây thôi, Bộ trưởng Đinh La Thăng đã phải thốt lên rằng ông cảm thấy “xấu hổ” khi đọc báo cáo của ngành Đường sắt thấy có tới 97,5% cán bộ ngành hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ…

Nhìn rộng hơn nữa, tiến trình dân chủ hóa đất nước yêu cầu các quan chức phải ngày càng nâng cao hơn nữa tinh thần trách nhiệm nói chung, trách nhiệm trong phát ngôn và trong sử dụng ngân sách nói riêng. Ngay mới đây, Bộ trưởng Bộ GDĐT Phạm Vũ Luận đã phải đứng ra nhận trách nhiệm trước thông tin về con số kinh phí 34.000 tỷ đồng để đổi mới chương trình, SGK phổ thông.

Từ một sai sót, sơ xuất của cấp dưới, đặt mình vào vị trí của người dân, Bộ trưởng thừa nhận rằng “nếu cần phải có đến 34.000 tỷ đồng chỉ để biên soạn chương trình, SGK mới thì tôi cũng không đồng tình, cũng thấy là lãng phí, phi lý”.

“Lời nói, đọi máu”, “nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy”, sự việc này một lần nữa cho thấy việc phát ngôn, cung cấp thông tin cho công chúng vừa phải nhanh chóng, kịp thời, vừa phải hết sức thận trọng, chính xác.

Cách xử lý của hai Bộ trưởng khác nhau, về hai vụ việc rất khác nhau về tính chất, mức độ, nhưng điểm chung rất đáng hoan nghênh là tinh thần cầu thị, lắng nghe dư luận. Một điểm khác, đó là trước dư luận, cả hai vụ việc đều có “địa chỉ” chịu trách nhiệm. Bộ GTVT chưa đưa ra lời xin lỗi chính thức, nhưng có thể coi việc tạm đình chỉ chức vụ Cục trưởng Cục Đường sắt đã như một lời xin lỗi chân thành và nghiêm túc. 

Mới đây, tại cuộc họp Ban Chỉ  đạo cải cách hành chính của Chính phủ, Phó Thủ  tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh rằng khi giao tiếp và giải quyết công việc cho nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức phải biết thực hiện “ 4 xin”: “Xin chào- Xin lỗi- Xin phép- Xin cảm ơn”.

Không thể nói đến một nền hành chính phục vụ khi cán bộ, công chức không biết, không làm được “4 xin” đơn giản ấy. Sự “xấu hổ” của các quan chức, lời xin lỗi từ các cơ quan công quyền là những ví dụ cho thấy quyết tâm xây dựng một nền công vụ vì dân đang dần trở thành hiện thực!

Kim Tuấn