TTCK phái sinh: Thêm cơ hội cho nhà đầu tư

Ảnh minh họa

Ngày 11/3/2014, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức phê duyệt Đề án “Xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam". Đây là một sự kiện quan trọng để cụ thể hóa mục tiêu, lộ trình phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) phái sinh, một thị trường hoàn toàn mới bên cạnh thị trường cổ phiếu, trái phiếu đã vận hành 14 năm qua tại Việt Nam.

TS. Nguyễn Sơn, Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), cho biết chứng khoán phái sinh là những công cụ được phát hành trên cơ sở những công cụ đã có như cổ phiếu, trái phiếu nhằm nhiều mục tiêu khác nhau như phân tán rủi ro, bảo vệ và phát triển lợi nhuận.

Các công cụ phái sinh rất phong phú và đa dạng, nhưng có bốn công cụ chính là Hợp đồng kỳ hạn, Hợp đồng tương lai, Quyền chọn mua hoặc bán và Hợp đồng hoán đổi.

Các chứng khoán phái sinh sẽ là đòn bẩy, làm tăng nhiều lần giá trị của các đối tượng đầu tư cổ phiếu, trái phiếu. Đặc biệt, chứng khoán phái sinh tránh được nhiều rủi ro trong kinh doanh, đầu tư, vì nếu giá của cổ phiếu, trái phiếu có thay đổi bao nhiêu thì giá của các công cụ phái sinh vẫn giữ được giá trị như lúc ban đầu.

Theo thống kê của của Liên đoàn các sàn giao dịch chứng khoán trên thế giới (WFE), số lượng các hợp đồng phái sinh được giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán năm 2012 là 25 tỉ USD, tăng gấp 2,7 lần so với năm 2009 và tốc độ tăng trung bình hằng năm là 15,5%. Tỷ trọng giao dịch của công cụ phái sinh trên chỉ số chứng khoán chiếm 50% trên tổng số hợp đồng phái sinh có tài sản cơ sở là chứng khoán.

Vì vậy, theo TS. Nguyễn Sơn, xu hướng phát triển của TTCK phái sinh, ngoài việc góp phần đa dạng hóa sản phẩm trên TTCK, đáp ứng nhu cầu của nhiều nhà đầu tư, còn nâng cao chuẩn hóa TTCK và nắm bắt được nhiều cơ hội hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Báo Đầu tư, dù lựa chọn tài sản cơ sở nào của TTCK phái sinh thì cũng phải đảm bảo tính thanh khoản, độ sâu của giao dịch, đầy đủ thông tin, có cơ chế pháp lý rõ ràng, tính biến động trên chỉ số thấp hơn cổ phiếu đơn lẻ, sản phẩm dễ thiết kế có tính phổ biến và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Nhiều sản phẩm để đầu tư

Bên cạnh các cổ phiếu là sản phẩm cơ sở truyền thống của TTCK hiện nay, giờ đây, với TTCK phái sinh, các nhà đầu tư sẽ có thêm nhiều sản phẩm để lựa chọn.

Cụ thể, với lộ trình phát triển sản phẩm sẽ từ đơn giản tới phức tạp; từ công cụ tài chính phái sinh dựa trên tài sản cơ sở là chứng khoán và chỉ số chứng khoán, sau đó sẽ phát triển thống nhất tập trung giao dịch các sản phẩm phái sinh là công cụ của thị trường tiền tệ (lãi suất, tỷ giá, vàng…) và hàng hóa (cà phê, thép, gạo, cao su…).

Trước mắt, khi đưa vào vận hành TTCK phái sinh, các sản phẩm Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu và Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ sẽ được lựa chọn giao dịch đầu tiên, sau đó mới phát triển các sản phẩm quyền chọn dựa trên chỉ số và cổ phiếu nếu chuẩn bị tốt pháp lý, cơ sở vật chất, con người.

Bên cạnh sự ra đời của TTCK phái sinh, một diễn biến đang thu hút sự quan tâm của các thành viên TTCK là triển vọng ra đời của loại hình quỹ hoán đổi (quỹ ETF) ngay trong năm 2014.

Đó là loại quỹ đầu tư nắm giữ các loại tài sản như cổ phiếu, hàng hóa, hoặc chứng khoán được giao dịch trên TTCK gần với giá trị tài sản ròng suốt phiên giao dịch, nên sẽ giúp các nhà đầu tư có thể đầu tư nhanh chóng vào TTCK, hoặc vào nhóm ngành nghề nhất định trong TTCK mà không bị hạn chế tỷ lệ sở hữu tại ETF như đối với cổ phiếu.

Theo ông Phạm Quang Huy, Giám đốc CTCP Chứng khoán Dầu khí, lâu nay các nhà đầu tư chứng khoán tại Việt Nam đang phải đối mặt với một rào cản của thị trường này là sự chuyển động một chiều và không có sự lựa chọn cho sản phẩm mà mình định đầu tư. TTCK thường xuyên bị mất cân bằng khi thị trường tăng cũng như giảm. Chính điều này khiến cho thị trường thiếu hụt sự cân bằng và công cụ để đảm bảo tính ổn định, tránh rủi ro cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên, sự ra đời của TTCK phái sinh và quỹ ETF sẽ mở rộng không gian đầu tư khi thị trường mới ra đời. Các nhà đầu tư sẽ có thêm nhiều cơ hội kinh doanh, nhiều sản phẩm để lựa chọn và có thêm công cụ phòng ngừa rủi ro.

Thanh Thủy