Cục Y tế Dự phòng lên tiếng về dịch sởi

Ông Trần Đắc Phu

Phóng viên Báo Điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), để tìm hiểu rõ hơn lý do Bộ Y tế chưa công bố dịch sởi khi số ca tử vong do bệnh này ở mức cao và có xu hướng gia tăng.

Thưa ông, tình hình dịch sởi tại Việt Nam hiện nay đang diễn biến như thế nào?

PGS.TS. Trần Đắc Phu: Từ tháng 11/2013 đến ngày 31/3/2014, cả nước ghi nhận 2.492 trường hợp mắc sởi, trong đó có 25 trường hợp tử vong được báo cáo. Những trường hợp này phần lớn xảy ra tại một số tỉnh phía Bắc, trong đó có Hà Nội. Hiện chúng tôi đang phân tích và tìm nguyên nhân liên quan đến mức độ ảnh hưởng nặng của sởi khác nhau giữa 2 miền Bắc-Nam.

Tuy nhiên, các trường hợp mắc sởi cũng xuất hiện rải rác tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước (59/63 tỉnh, thành phố). Tại 2 thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM không xuất hiện ổ dịch sởi tập trung lớn, nhưng số mắc rải rác xảy ra trên diện rộng.

Hiện nay, bệnh nhân mắc sởi nặng chỉ tập trung ở Bệnh viện Nhi Trung ương, Khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Xanh Pôn của Hà Nội.

Có ý kiến cho rằng dịch sởi năm nay đang có những diễn biến bất thường; các ca bệnh sởi biến chứng viêm phổi, suy hô hấp nặng, nguy cơ tử vong cao. Với tư cách là cơ quan quản lý, ông nghĩ như thế nào về nhận định này?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Bệnh sởi không nguy hiểm nhưng nếu để biến chứng thì lại rất nguy hiểm. Đặc biệt, có những bệnh nhi mắc cùng lúc một số bệnh khác nhau (như viêm phổi, viêm phế quản…) nên biến chứng do sởi càng nặng.

Tuy nhiên, để xem xét dịch có những diễn biến bất thường hay không, cần dựa vào tác nhân gây bệnh có những biến đổi về chủng gây bệnh như biến đổi về gene, thay đổi về độc lực cũng như xem xét về sự lan truyền và bùng phát, mức độ nặng, nhẹ của dịch bệnh xảy ra tại cộng đồng như thế nào.

Qua nghiên cứu, chúng tôi thấy các chủng virus sởi ở Việt Nam chưa có những biến đổi gene một cách khác biệt so với sự lưu hành của các chủng virus trong khu vực và không có sự gia tăng về độc lực. Việc xuất hiện, gia tăng bệnh sởi và một số ổ dịch thời gian qua với quy mô nhỏ, tập trung hoặc rải rác.

Theo nhận định, dịch bệnh năm nay là do tính chất chu kỳ dịch xuất hiện sau 4-5 năm kể từ vụ dịch 2009-2010.

Nguyên nhân là do quá trình tích luỹ những trường hợp trẻ em không được tiêm chủng hoặc có được tiêm chủng nhưng không tạo được miễn dịch qua các năm và mắc bệnh. Điều này phù hợp với diễn biến dịch sởi trên thế giới và khu vực của các nước triển khai chương trình tiêm chủng mở rộng vaccine sởi cho trẻ em.

Song trước tình hình diễn biến bệnh năm nay, mới đây nhất, ngày 14/4, Hội đồng chuyên môn về điều trị của Bộ Y tế đã họp bàn tìm nguyên nhân, đánh giá, rút kinh nghiệm, nhất là việc tìm giải pháp để giảm số bệnh nhân nặng.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đã nhiều lần trực tiếp kiểm tra tình hình nhằm tháo gỡ khó khăn cho BV Nhi Trung ương. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng đã chỉ đạo BV bố trí khu vực điều trị riêng cho bệnh nhân sởi, tăng cường thực hiện nghiêm các biện pháp cách ly có thể được, bổ sung trang thiết bị, kinh phí cho BV…

Có ý kiến cho rằng, số trẻ tử vong do sởi trên thực tế cao hơn nhiều so với con số 25 trường hợp mà Bộ Y tế công bố, thưa ông?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Các trường hợp tử vong do Bộ Y tế công bố được khẳng định là các trường hợp tử vong do biến chứng của sởi. Còn trên thực tế, có thể có những trường hợp bệnh nhân tử vong do nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể bệnh nhân mắc trùng lắp nhiều bệnh khác nhau, trong đó có sởi.

Một vấn đề nữa là thời điểm hiện tại, có nhiều dịch bệnh song hành cùng thời tiết giao mùa là điều kiện cho các bệnh viêm đường hô hấp cấp, viêm phổi ở trẻ em phát triển mạnh, có nhiều triệu chứng tương tự như bệnh sởi và cũng có thể là biến chứng của bệnh sởi.

Hiện, Bộ Y tế đang tiếp tục tìm hiểu nghiên cứu về virus học, đặc điểm lâm sàng, dịch tễ học của bệnh để có những kết luận khẩn trương và chính xác nhất.

Bệnh nhân mắc sởi nặng chỉ tập trung đông ở BV Nhi Trung ương, Khoa Nhi BV Bạch Mai và BV Xanh Pôn. Ảnh VGP/Thúy HàẢnh: VGP/Thúy Hà

Có một số ý kiến cho rằng, Bộ đang giấu dịch sởi và khi phải công bố dịch sởi, Bộ và các địa phương sẽ phải chi nhiều kinh phí hơn cho việc này. Quan điểm của ông như thế nào?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Hoàn toàn không có việc Bộ giấu dịch sởi. Vì ngay từ tháng 2/2014, khi các ca bệnh sởi được ghi nhận tại một số địa phương của các tỉnh miền núi phía Bắc, Bộ Y tế đã thông báo và chỉ đạo các địa phương này triển khai quyết liệt các biện pháp phòng chống dịch.

Trên thực tế, Bộ Y tế đã tổ chức Hội nghị trực tuyến tại 63 tỉnh, thành phố và gửi công điện, hướng dẫn các địa phương phòng bệnh, tổ chức tiêm và tiêm vét vaccine sởi. Chúng tôi cũng đã thông tin đến các bậc phụ huynh, mời họ đến tiêm chủng cho con, hướng dẫn các mẹ phòng bệnh. Do đó, hoàn toàn không có giấu giếm gì.

Còn một số ý kiến cho rằng, không công bố dịch thì không được tiền bồi dưỡng khi vào ổ dịch, điều này cũng hoàn toàn không đúng. Vì cũng trong cuộc họp trực tuyến với 63 tỉnh/thành phố mới đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã yêu cầu tất cả các địa phương phải chỉ đạo tất cả các cấp, các ngành liên quan vào cuộc phòng chống dịch bệnh sởi cũng như kế hoạch tiêm vét vaccine sởi và phải đầu tư tối đa kinh phí cho hoạt động này. Bản thân tôi cho rằng đây là đầu tư chung vì thế hệ tương lai của đất nước.

Tôi cũng xin nói thêm là hiện nay đã có quy định rất rõ ràng, những bệnh nào khi vào ổ dịch thì mới được bồi dưỡng, trong đó có những bệnh chưa công bố dịch nhưng khi đi giám sát theo quy định vẫn được bồi dưỡng, chứ không phải cứ công bố dịch mới được bồi dưỡng.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

                                                        Thúy Hà (thực hiện)