Đề xuất công nhận việc chuyển giới

Ảnh: VGP/Thúy Hà

Những con số được dẫn theo nghiên cứu của Viện Sức khỏe môi trường y tế (Bộ Y tế) cho thấy nhu cầu chuyển giới ở nước ta đang tăng, trong khi việc chuyển giới vẫn chưa được pháp luật thừa nhận.

Khao khát được sống với giới tính thật

Phẫu thuật chuyển giới từ nam sang nữ ở Thái Lan cách đây 5 năm, Jessica (người Việt Nam) đang thấy rất tự tin, thoải mái vì được sống thật với giới tính của mình.

Jessica cho biết, sau khi chuyển giới, chị đã gặp rất nhiều khó khăn, trở ngại trong cuộc sống, như khi đi máy bay, khi giao dịch ngân hàng, khám nghĩa vụ quân sự… vì giấy tờ giới tính là nam, nhưng bề ngoài là nữ, nên chị phải giải thích rất nhiều mới được chấp nhận.

“Tôi xin được những người trong xã hội chấp nhận, có một luật, một lối mở cho những người như chúng tôi”.

Trường hợp khác, Hải Minh - chuyển giới từ nữ sang nam chia sẻ, anh may mắn hơn những người khác là được gia đình đồng ý cho chuyển giới và đang có một công việc ổn định. Hiện, tại sức khỏe của anh rất tốt.

“Mong muốn lớn nhất hiện nay của tôi là có cơ sở y tế về chăm sóc và tư vấn cho những người chuyển giới, để chúng tôi được tiếp cận với những kiến thức cơ bản nhất về chuyển giới, đồng thời, nhằm hạn chế những người theo phong trào muốn chuyển giới làm ảnh hướng tới những người có mong muốn thực sự như chúng tôi”, anh Hải Minh chia sẻ.

Theo nhiều chuyên gia y tế, mặc dù chưa có khảo sát về nhu cầu chuyển đổi giới tính ở nước ta, nhưng từ thực tiễn cho thấy, nhiều người đã chấp nhận các nguy cơ về sức khỏe như: Đau đớn, giảm tuổi thọ (đến 20 năm), mất khả năng sinh sản… để được chuyển giới, được sống với chính mình.

Đặc biệt, ở nước ta, do chưa được pháp luật cho phép nên chưa có cơ sở y tế nào tổ chức chăm sóc và tư vấn cho những người chuyển giới, vì vậy, các yếu tố nguy cơ càng dễ xảy ra, gây ảnh hướng lớn tới cộng đồng.

Công nhận việc chuyển đổi giới tính?

Khoản 4, Điều 40 của dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi) đưa ra 2 phương án liên quan đến chuyển giới: Thứ nhất, Nhà nước không thừa nhận việc chuyển giới; Thứ 2 là trong trường hợp đặc biệt, việc chuyển giới phải được cơ quan có thẩm quyền cho phép theo quy định.

Tại hội thảo góp ý các nội dung liên quan đến y tế trong dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) ngày 14/4, PGS.TS Trần Ngọc Bích, Phó Chủ tịch Hội phẫu thuật Nhi Việt Nam cho biết, về mặt y học và kỹ thuật hiện nay, nước ta hoàn toàn có thể thực hiện tốt việc chuyển giới, tuy nhiên về mặt pháp luật thì chưa cho phép.

“Đã có rất nhiều người đến hỏi tôi để phẫu thuật, nhưng tôi từ chối không dám mổ, vì nếu thực hiện là sai quy định của pháp luật. Kể cả có nhiều tiền đến mấy cũng không ai dám làm, vì làm là bị đi tù ngay”, ông Bích chia sẻ.

Theo ông Bích, đã đến lúc cần phải quy định vấn đề này trong luật và cần nhìn nhận lại tại sao nước ngoài họ làm và nếu chúng ta làm thì làm đến đâu cho đúng mực.

Đồng tình với quan điểm này, TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) phân tích, nếu pháp luật không cho phép thì hệ lụy của vấn đề này rất lớn.

Thứ nhất, đối với người mong muốn được chuyển giới, họ không được sống với giới tính thật của mình và không được sống với giới tính mà mình mong muốn. Như vậy, vô tình, chúng ta đã gây tổn thương về mặt tâm lý, tạo điều kiện cho việc sự kỳ thị và phân biệt đối xử. Người này như người chưa được thừa nhận về mặt xã hội.

Thứ 2, khi không cho phép, những người mong muốn chuyển giới sẽ ra nước ngoài chuyển giới, gây tốn kém và rủi ro rất cao do họ không có thông tin nên thực hiện chuyển giới ở các cơ sở phẫu thuật chui.

Thứ 3, giấy tờ nhân thân của người khi chuyển giới về Việt Nam không được thừa nhận. Như vậy hiện nay có khoảng gần 1.000 người không nằm trong sự quản lý về mặt hộ tịch.

Nhiều đại biểu tại hội thảo cũng đồng tình với phương án 2 của dự thảo Bộ luật. Tuy nhiên, theo quan điểm của ông Bích, khi được pháp luật thừa nhận, thì những ai được thực hiện, thực hiện như thế nào và giải quyết trường hợp những người đã đi nước ngoài để chuyển giới thì cần phải có nghị định riêng về nội dung này.

Trong đó, dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi) nên quy định điều riêng về nội dung này và quy định theo hướng: “Việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của pháp luật”.

Cũng về vấn đề này, TS. Nguyễn Huy Quang cho rằng, cần phân biệt rõ 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau đó là xác định lại giới tính và chuyển giới. Trong đó, việc xác định lại giới tính do bị khuyết tật bẩm sinh về giới tính là một đề chữa bệnh và định lại giới tính cho người bệnh có cuộc sống ổn định. Còn chuyển giới là thực hiện can thiệp giới tính cho người đã hoàn thiện về giới tính.

Thúy Hà