Nghiên cứu các mô hình tích tụ ruộng đất trong nông nghiệp

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết hiện nay, chỉ có khoảng 3.643 DN trên tổng số gần nửa triệu DN đầu tư vào nông nghiệp.  Như vậy số lượng DN tham gia đầu tư chưa tới 1%, trong đó 90% là DN nhỏ, thậm chí siêu nhỏ. Từ năm 1993, đất nông nghiệp đã được giao cho nông dân ổn định lâu dài nên khi xuất hiện nhu cầu cần tập trung đất đai thì nảy sinh khó khăn.

Thời gian qua, để giải quyết “bài toán” này, nhiều địa phương đã có những cách làm sáng tạo. Ví dụ tại tỉnh Hà Nam, những nơi nông dân thấy việc chủ động canh tác không hiệu quả bằng dồn vào cho DN làm thì người dân tự nguyện, tỉnh đứng ra đại diện giao lại đất cho DN. Quyền sử dụng đất thực chất vẫn của nông dân và chỉ được chuyển cho DN trong giới hạn thời gian nhất định. Nông dân vẫn có cơ hội được làm việc trên chính mảnh đất của mình khi quay trở lại làm công cho DN.

Còn tại tỉnh Nam Định, một số DN mạnh dạn tiếp nhận quyền sử dụng đất qua việc chuyển nhượng của người dân. Tuy nhiên, vấn đề này bị giới hạn bởi hạn điền. Hiện nay, quy định hạn điền chỉ giới hạn cho phép DN tiếp nhận chuyển nhượng diện tích không lớn, khoảng 20-50 ha. Tuy nhiên, các doanh nghiệp biết cách tổ chức tốt vẫn tích tụ được diện tích nhất định để phục vụ nhu cầu.

Hình thức tiếp theo có thể kể đến là hình thành các HTX. Nhiều nông dân cùng nguyện vọng, thống nhất mục tiêu sản xuất, liên kết chặt với DN.

Trên thực tế, sau khi giao đất nông nghiệp ổn định lâu dài cho nông dân, Nhà nước đã có những thể chế, cơ chế để nông dân chủ động thực hiện quyền của mình. Tuy nhiên, các chế tài liên quan vẫn phải được làm rõ hơn nữa nhằm tạo điều kiện cho DN thuận lợi hơn trong tích tụ ruộng đất sản xuất.

“Thời gian tới, hai vấn đề nổi cộm được tập trung tháo gỡ là tích tụ và tập trung nhóm giải pháp phát triển kinh tế tập thể, chủ thể là hợp tác xã. Ban Kinh tế Trung ương sẽ tiếp tục chỉ đạo tiếp Bộ NN&PTNT và Bộ Tài nguyên Môi trường cùng các bộ, ngành liên quan tiếp tục bàn thảo sâu về hai vấn đề này”, Bộ trưởng Cường nhấn mạnh.

Trước quan điểm cho rằng, khi ruộng đất được tích tụ vào tay các DN, nông dân có thể mất tư liệu sản xuất, ông Cường lý giải: “Khi Nhà nước thực hiện chính sách giao quyền sử dụng đất cho nông dân cũng  đã tính tới vẫn đề tích tụ ruộng đất nên luật pháp có quy định quyền chuyển nhượng của nông dân cho đối tượng sản xuất lớn hơn. Sử dụng đất đã có chế tài quy định. Sản xuất tập trung trên quy mô lớn có điều kiện cơ giới hóa, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật… để tạo ra ra nhiều việc làm hơn, qua đó nâng cao thu nhập của cả người nông dân lẫn doanh nghiệp”.

Đỗ Hương