Thế giới vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ lớn

Tân Thủ tướng Nhật Bản, ông Naoto Kan

Vụ việc Israel tiến công đoàn tàu cứu trợ quốc tế tại Địa Trung Hải, ngoài khơi dải Gaza hôm 31/5 làm hàng chục người chết và nhiều người khác bị thương bị thế giới lên án mạnh mẽ, coi đó là một hành động tội ác và làm gia tăng căng thẳng tại khu vực Trung Đông...

Hoa Kỳ, đồng minh quan trọng nhất và là nguồn hậu thuẫn quan trọng nhất của Israel cũng phải lên tiếng trước hành động tội ác này của đồng minh Israel. Hội đồng Bảo an LHQ đã họp phiên khẩn cấp chỉ trích hành động của Israel. Nghị quyết của Hội đồng Nhân quyền lên án vụ tấn công và yêu cầu Israel trả tự do cho tất cả những người bị giam giữ và trả lại toàn bộ vật dụng trên tàu đồng thời kêu gọi Nhà nước Do Thái lập tức dỡ bỏ lệnh phong toả Gaza…

Sáng 2/6, Thủ tướng Nhật Bản Yukio Hatoyama từ chức. Hai ngày sau đó, ngày 4/6, với 291 phiếu thuận/420 nghị sĩ tham gia bỏ phiếu, các nghị sĩ của Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền đã nhất trí bầu ông Naoto Kan, nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính, làm Chủ tịch Đảng DPJ thay ông Yukio Hatoyama. Chiều cùng ngày, Thượng viện và Hạ viện Nhật Bản bỏ phiếu bầu Thủ tướng mới.

Với việc trở thành Chủ tịch DPJ, ông Naoto Kan trở thành Thủ tướng mới của Nhật Bản do DPJ và Đảng liên minh hiện nắm đa số ghế tại hai viện Quốc hội.

Tân Thủ tướng Nhật Bản sẽ phải đối mặt với những vấn đề gai góc mà các chính quyền tiền nhiệm từng vấp phải. Đó vẫn là vấn đề Futenma, những khó khăn của nền kinh tế quốc Nhật Bản với khoản nợ công khổng lồ hiện đã lên tới gần 200% GDP. Và trước mắt là lãnh đạo DPJ giành thắng lợi trong cuộc bầu cử Thượng viện sắp tới trong bối cảnh uy tín của Đảng này đang bị lung lay.

Một vụ từ chức khác cũng gây xôn xao dư luận là lần đầu tiên trong lịch sử hình thành nhà nước CHLB Đức hơn 60 năm qua, một Tổng thống đương nhiệm thuộc Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU), đảng nằm trong liên minh cầm quyền, bất ngờ tuyên bố từ chức.

Nguyên do của vụ từ chức này xuất phát từ việc sau chuyến thăm các binh sĩ Đức đang đồn trú tại Afghanistan, trả lời phỏng vấn đài phát thanh ngày 22/5, ông Koehler nói rằng "một nước phụ thuộc nhiều vào ngoại thương như Đức phải biết rằng can thiệp quân sự là cần thiết để duy trì các lợi ích". Phát biểu của ông ngay lập tức vấp phải sự chỉ trích của dư luận, đặc biệt từ phía các đảng đối lập.

Trong những diễn biến khác của thế giới tuần qua, ngày 2/6 Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) của Thụy Điển trong báo cáo thường niên năm 2010, cho biết tổng chi tiêu vũ trang trên toàn thế giới tăng lên mức kỷ lục 1,5 nghìn tỉ USD, tăng 49% so với năm 2000, trong đó Mỹ chiếm tới 54% mức tăng này.

Tuần qua, Mỹ công bố "Báo cáo Chiến lược An ninh quốc gia" mới với 4 điểm khác biệt lớn so với chiến lược của Chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống George W. Bush, trong đó điểm khác biệt lớn nhất là từ bỏ thuyết “đánh đòn phủ đầu”. Mặc dù nói rằng Mỹ vẫn phải tiếp tục duy trì ưu thế về quân sự, song Tổng thống Obama khẳng định Washington cần phải tăng cường tác dụng của các lực lượng phi quân sự như ngoại giao, tình báo và hành pháp… để ứng phó với các thách thức an ninh quốc gia.

Theo Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm, chi tiêu vũ trang trên toàn thế giới năm 2009 tăng lên mức kỷ lục 1,5 nghìn tỉ USD

Nhiều chiến lược gia quốc tế cho rằng chiến lược an ninh quốc gia mới của Mỹ cho thấy chính sách “chủ nghĩa đơn phương” đã gặp khó khăn về mặt thực tiễn, buộc Mỹ phải sửa đổi chính sách an ninh. Điều này có nghĩa là trên vũ đài quốc tế sau này, Mỹ sẽ giảm thiểu hành động đơn phương và tăng cường hợp tác đa phương.

Việc điều chỉnh chiến lược an ninh lần này của Mỹ chủ yếu là do sự thay đổi hoàn cảnh khách quan và thực lực quốc gia. Mặc dù chính sách của Obama mang màu sắc chủ nghĩa lý tưởng, song các biện đưa ra về tăng cường thực lực quốc gia, đẩy mạnh tiếp xúc ngoại giao, ủng hộ mở rộng quốc tế, xây dựng lại liên minh… đều là những biện pháp cụ thể.

Có thể nói, “hợp tác quốc tế” mà chiến lược mới của Mỹ chủ trương vẫn là hợp tác dưới sự lãnh đạo của Mỹ, bản chất một thế giới do Mỹ lãnh đạo vẫn không thay đổi./. 

Nguyễn Chiến