Truy trách nhiệm tổ soạn thảo thông tư về trạm thu phí BOT

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể  yêu cầu kiểm điểm cá nhân, đơn vị đưa nội dung "trạm thu phí phải cách nhau tối thiểu 70 km" vào Dự thảo Thông tư 49. Ảnh: VGP/Phan Trang

Liên quan đến việc Bộ GTVT đang lấy ý kiến dự thảo (lần hai) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 49/2016 quy định về xây dựng, tổ chức và hoạt động của trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ. So với Dự thảo lần 1, Dự thảo Nghị định lần 2 đã bỏ đi một số quy định quan trọng về trạm thu phí.

Cụ thể như, vị trí đặt trạm thu phí không phải lấy ý kiến của Hiệp hội vận tải ô tô và ý kiến của nhân dân địa phương.

Nguyên nhân bỏ là trước đó, Bộ Tài chính có ý kiến cần cân nhắc sự cần thiết khi đưa thêm tiêu chí “lấy ý kiến của nhân dân địa phương”. Trường hợp nếu đưa tiêu chí lấy ý kiến tham gia của nhân dân địa phương phải xây dựng thêm tiêu chí định lượng tỉ lệ thống nhất/không thống nhất để có cơ sở thực hiện.

Đặc biệt, Dự thảo lần này đã bỏ đi quy định trạm thu phí trên cùng 1 tuyến đường phải đảm bảo cự ly cách nhau tối thiểu là 70 km. Theo Vụ Tài chính (Bộ GTVT) lý giải: Tiêu chí khoảng cách giữa các trạm thu giá trên cùng một tuyến đường cần được thuyết minh rõ cơ sở khoa học tính toán, xây dựng và quy định.

Nguyên nhân bỏ quy định này là tiếp thu các ý kiến cho rằng việc quy định khoảng cách gặp khó khăn vì có thể rơi vào khu vực dân cư đông, chưa rõ cơ sở khoa học để đưa ra quy định, không phù hợp với các thông tư hiện hành...

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định: "Bộ GTVT không có ý kiến chỉ đạo về việc này, Bộ sẽ kiểm điểm xem đơn vị, cá nhân nào đưa nội dung “khoảng cách trạm thu phí BOT” vào nội dung Dự thảo Thông tư 49".

Nói rõ hơn, Bộ trưởng cho biết, theo Nghị quyết 437/UBTVQH14 về một số nhiệm vụ và giải pháp tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng xây dựng-kinh doanh-chuyển giao (BOT) có nêu rõ, các trạm thu phí BOT phải đặt trên các tuyến đường xây dựng mới, người dân có sự lựa chọn đi đường BOT hoặc đi đường cũ do vậy các trạm thu giá là không cần thiết nữa. Sở dĩ trước đây có nội dung này là do thực hiện theo Thông tư 159/2013/TT-BTC về Hướng dẫn chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ hoàn vốn đầu tư xây dựng đường bộ thì bối cảnh khi đó các trạm thu phí BOT được đặt trên các tuyến đường cũ được nâng cấp, cải tạo nên mới có quy định về khoảng cách trạm thu phí.

Lý giải thêm về việc này, ông Phạm Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Kết cấu hạ tầng (Bộ GTVT) cho biết, Thông tư 49 của Bộ GTVT không có nội dung quy định về khoảng cách trạm thu phí BOT. Tuy nhiên, trong quá trình soạn thảo, lấy ý kiến và theo Thông tư 159 của Bộ Tài chính có quy định về việc này, nên đã đưa vào Dự thảo Thông tư 49.

Ngoài ra, các kết luận của cơ quan Kiểm toán đều yêu cầu Bộ GTVT đưa tiêu chí trạm thu giá sử dụng dịch vụ đường bộ và có nội dung về khoảng cách các trạm thu phí. Vì vậy, trong quá trình soạn thảo, Tổ soạn thảo đã đưa nội dung này vào. Nhưng qua xem xét ý kiến, các bộ ngành và địa phương đã quyết định bỏ nội dung “khoảng cách trạm thu phí 70 km".

Không đồng tình với những lý giải của các đơn vị, người đứng đầu ngành giao thông cho rằng: "Tổ soạn thảo Dự thảo thông tư 49, cũng như đồng chí lãnh đạo Tổ soạn thảo không hiểu bản chất sự việc, dẫn đến sai sót không đáng có, gây phản ứng trong dư luận. Đặc biệt, không trực tiếp giải thích với dư luận, hạn chế về năng lực nên không dám cung cấp thông tin đầy đủ cho dư luận. Lý do vì sao dự thảo lần 1 cho vào, dự thảo lần 2 lại rút ra cần thông tin đầy đủ để dư luận hiểu. Vì vậy, cần nâng cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao năng lực chuyên môn và trực tiếp báo cáo lãnh đạo về những vấn đề tồn tại trên".

Bộ trưởng yêu cầu Tổng cục trưởng Tổng cục đường bộ Nguyễn Văn Huyện cần trực tiếp kiểm điểm, xử lý các các nhân liên quan và báo cáo lên Bộ GTVT.

Đồng thời, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định, Bộ GTVT thực hiện nghiêm Nghị quyết 437 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, không triển khai dự án mới thu phí trên đường hiện hữu, vì đường hiện hữu là tài sản sở hữu của toàn dân. Sắp tới, các dự án BOT sẽ được triển khai trên đường mới hoàn toàn, tạo cho người dân có sự chọn lựa, tạo điều kiện cho người dân được sử dụng hạ tầng do Nhà nước đầu tư. Nếu người dân chấp nhận trả phí thì đi đường mới, còn nếu không thì đi đường cũ.

Bên cạnh đó, từ nay về sau, các dự án thu giá BOT sẽ ứng dụng thu phí ko dừng, ứng dụng công nghệ, giúp cho khả năng lưu thông tốt hơn, minh bạch trong thu phí, đảm bảo người dân và cơ quan Nhà nước có thể tiếp cận, đánh giá được nguồn thu của nhà đầu tư. Thông tin thêm, Bộ trưởng cho biết, sắp tới sẽ tiến tới bỏ các barie cũng như thiết bị trên đường, các thiết bị quét từ sẽ tự động xử lý, trừ phí vào tài khoản của lái xe; vị trí đặt trạm BOT sẽ có sự thống nhất giữa Bộ GTVT với chính quyền địa phương.

Dự thảo Thông tư 49 (lần 2) quy định về xây dựng, tổ chức và hoạt động của trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ lần này đưa ra 3 điểm bổ sung và 4 điểm sửa đổi.

Cụ thể, dự thảo đưa ra: “Doanh thu bình quân một ngày trong tháng là doanh thu bình quân một ngày của tổng doanh thu vé lượt, vé tháng, vé quý được ghi nhận trong tháng”;  “Trạm thu giá phải đảm bảo 3 tiêu chí, điều kiện như  vị trí trạm thu giá phải được xác định trong thời gian lập dự án BOT; phải đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên liên quan (Nhà nước, nhà đầu tư, người dân địa phương); phải thuận lợi cho việc thu giá, đảm bảo khả năng hoàn vốn của dự án BOT; đối với quốc lộ, trạm thu giá phải nằm trong phạm vi dự án và có ý kiến thống nhất của các cơ quan địa phương (HĐND, UBND); đối với đường địa phương, trạm thu giá phải nằm trong phạm vi dự án do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền của địa phương quyết định sau khi có ý kiến thống nhất của Bộ GTVT”.

Ngoài ra, đơn vị thu giá không thực hiện báo cáo theo quy định, hoặc không nộp phí sử dụng tài sản Nhà nước, không nộp tiền thuê quyền khai thác tài sản hạ tầng đường bộ theo quy định hiện hành khi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có văn bản nhắc nhở 2 lần, mỗi lần cách nhau không dưới 5 ngày. Thời gian thu bị trừ là 1 ngày trong trường hợp chậm nộp báo cáo từ 10 ngày đến 30 ngày; thời gian thu bị trừ 2 ngày trong trường hợp chậm nộp báo cáo từ 31 ngày đến 60 ngày; đối với trường hợp chậm nộp báo cáo từ 61 ngày trở đi, cứ 5 ngày chậm nộp báo cáo thì thời gian thu bị trừ 1 ngày.

Dự thảo lần này sẽ được đưa ra lấy ý kiến các bộ ngành cho đến hết ngày 8/6/2018. 

Phan Trang