Ngành điều đề xuất gói tín dụng 800 triệu USD

Hiện tượng giá điều thô - đầu vào lẫn giá điều nhân - đầu ra cứ ở thế bấp bênh, liên tục tăng giảm với biên độ lớn chỉ trong thời gian ngắn mấy tháng qua dường như đang khiến “nhà tài trợ” vốn lưu động chủ yếu cho doanh nghiệp (DN) chế biến điều là các ngân hàng thương mại cũng “chùn bước”. Nhiều nhà cho vay do đó đã tạm dừng hoặc trì hoãn các khoản tài trợ vốn như đã  “hứa” với DN.

Thậm chí có nơi còn tư vấn cho DN xuất khẩu điều nhân “xù kèo” người bán nguyên liệu, chấp nhận mất 10% tiền cọc, tạm dừng sản xuất để tránh rơi vào cảnh thua lỗ khi giá điều nhân xuất khẩu cứ giảm từng ngày.

Những DN còn cố gắng cầm cự sản xuất, bảo vệ uy tín và giữ khách hàng cũng bị ngân hàng “siết” tín dụng theo. Vì vậy, khi điều thô nguyên liệu nhập về Việt Nam, không ít DN phải bán đổ, bán tháo điều nhân thành phẩm để có tiền thanh toán cho bên bán. Vậy là DN toàn ngành điều dần bị cuốn vào vòng xoáy giảm giá điều nhân để cạnh tranh và tồn tại. Giá điều nhân Việt Nam xuất khẩu vì thế cứ tuột dốc không phanh. Sự nhiễu loạn ấy khiến ngân hàng lại càng không muốn nới lỏng “hầu bao” cho DN chế biến điều.

Theo ông Cao Thúc Uy, Giám đốc Công ty Cao Phát (Bà Rịa – Vũng Tàu) kiêm Phó Ban Xúc tiến Thương mại Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), các ngân hàng cần bình tĩnh để tiếp cận nguồn dữ liệu cung cầu tin cậy từ Hiệp hội Điều Việt Nam và Hội đồng hạt quả khô quốc tế (INC), thay vì cứ nhận tin từ những nguồn “trên trời rơi xuống” rồi chất vấn và quy kết rằng các khoản cho vay ngành điều đều đang gặp rủi ro cao.

Ông Uy tính toán: 6 tháng đầu năm nay Việt Nam mới nhập khẩu 362 nghìn tấn điều nguyên liệu, cộng với nguồn cung nội địa, Việt Nam mới có khoảng 700 nghìn tấn điều thô cho mùa sản xuất 2018, tức giảm rất nhiều so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy vậy, ở chiều ngược lại báo cáo 6 tháng đầu năm (tổng hợp từ Hải quan) cho thấy xuất khẩu nhân điều của Việt Nam đã tăng trưởng khoảng 25% so với cùng kỳ năm 2017. Điều này có nghĩa ngành điều Việt Nam hầu như đã không còn tồn kho nguyên liệu.

Vinacas cũng dự báo tổng lượng điều thô Việt Nam cần nhập khẩu để sản xuất cả năm nay là 1,3 triệu tấn, nếu nhu cầu thị trường có giảm theo kịch bản xấu nhất thì tối thiểu Việt Nam cũng cần có 1,1 đến 1,2 triệu tấn điều thô. Nhưng nếu bị hạn chế tín dụng kéo dài thì đến khoảng tháng 10 - tháng 11 năm nay, Việt Nam có thể sẽ thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu.

Còn theo bà Vũ Thị Thu Hương, Giám đốc Công ty HD Cashew, một trong những nhà môi giới lớn của ngành điều, khi nguồn cung lớn từ Việt Nam bất ngờ hụt đi thì thị trường tiêu dùng thế giới có thể sẽ chuyển sang các loại hạt thay thế khác. Đây là bất lợi lớn với ngành sản xuất đang có kim ngạch 3,6 tỷ USD của Việt Nam.

Những người lãnh đạo Vinacas cũng bày tỏ quan ngại hiện tượng DN phá vỡ hợp đồng, bỏ cọc, đòi đàm phán lại giá… về lâu dài không chỉ ảnh hưởng lớn tới uy tín ngành điều nói riêng mà là cả uy tín của hàng Việt Nam xuất khẩu nói chung.

Bị hạn chế vốn quay vòng cũng góp phần khiến hàng loạt DN điều lâm vào cảnh khó khăn. (80% DN điều tại “thủ phủ” Bình Phước đã ngừng sản xuất; vùng chế biến điều Long An chỉ còn 12/33 nhà máy còn hoạt động...). Hiện nay nhiều người bán quốc tế đã phải hỗ trợ DN chế biến điều bằng cách gửi tạm điều thô nhập về Việt Nam ở kho ngoại quan, chờ vài tháng nữa khi phía Việt Nam có tiền trả thì sẽ giải phóng hàng.

Tất nhiên bên bán cũng không thể chờ  đợi quá lâu vì cũng phải chịu áp lực tài chính. Ngoài ra, vì hàng đã chở tới Việt Nam rồi nên đôi khi chẳng đặng đừng người bán phải “ngậm bồ hòn làm ngọt”. Nhưng đây là điều hết sức nguy hiểm vì DN Việt có thể bị “trả đũa” trong các thương vụ sau.

Theo dự báo tại Hội nghị INC (Hội đồng Hạt quả khô quốc tế) hồi tháng 5 năm nay, lượng tiêu thụ điều nhân tại thị trường Mỹ và Châu Âu có thể giảm đi 5% trong thời gian tới. Nhưng phản hồi từ các nhà chế biến sâu nhiều sản phẩm từ hạt điều cho thấy nhu cầu với sản phẩm “phái sinh” từ hạt điều (bánh, kẹo, bơ…) vẫn đang tăng trưởng khá tốt.

Phương Hiền