Tái cơ cấu nông nghiệp: Thay đổi hẳn tư duy 'quy ra thóc'

Xuất khẩu rau quả đã đạt mốc kỷ lục trên 3 tỷ USD - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Bởi thế, đến tháng 9/2018, cả nước có trên 49.600 doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, chế biến, kinh doanh nông sản, chiếm 8% tổng doanh nghiệp cả nước, trong đó có 8.635 doanh nghiệp trực tiếp sản xuất, tăng 2,5 lần so với năm 2012; đã củng cố và hình thành mới 13.006 HTX nông nghiệp; 62.550 tổ hợp tác theo Luật HTX 2012; kinh tế hộ tiếp tục được hỗ trợ và chuyển hướng quy mô lớn hơn; kinh tế trang trại phát triển nhanh, với số lượng 35.542 trang trại, tăng 50,8% so với năm 2012.

Hầu hết những tên tuổi các doanh nghiệp lớn đều đã đầu tư vào nông nghiệp, từ Vingroup, T&T, Hòa Phát... vốn là những doanh nghiệp ngoài ngành đến những doanh nghiệp hình thành từ ngành nông nghiệp như TH, Hoàng Anh Gia Lai, Vinamilk, Dabaco, Masan... đã dành nguồn vốn lớn để đầu tư vào nông nghiệp. Đặc biệt, phương châm của các doanh nghiệp này đều là đầu tư làm nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng KHKT thông minh vào sản xuất.

Trước đây khi nói đến nông nghiệp, thường chúng ta chỉ nghĩ đến việc sản xuất các cây trồng truyền thống như lúa nước, mặc dù hiệu quả kinh tế không cao. Cái được của quá trình 5 năm thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp vừa qua có thể nhận thấy rõ là tư duy ''quy ra thóc", tức có thời điểm, các tỉnh chạy đua theo sản lượng lúa để lấy thành tích đã thay đổi.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn nhìn nhận: “Tư duy làm nông nghiệp trước đây của chúng ta là phải đảm bảo an ninh lương thực trước tiên, nên Quốc hội mới ra Nghị quyết giữ 3,812 triệu ha đất trồng lúa nước. Song trên thực tế qua sản xuất, trong 5 năm vừa qua chúng ta đã giảm được 200.000 ha lúa để chuyển sang trồng các cây trồng khác có hiệu quả hơn, nhất là cây ăn quả. Tuy giảm về diện tích trồng lúa nhưng năng suất, chất lượng vẫn tăng lên nhờ vào việc chúng ta đã đưa vào sản xuất các bộ giống lúa mới. Vì thế, quan điểm bây giờ là, không nhất thiết phải ôm khư khư 3,8 triệu ha đất trồng lúa, mà có thể linh hoạt chuyển đổi sao cho hiệu quả, nhưng vẫn đảm bảo và giữ vững an ninh lương thực”.

Cũng nhờ sự chuyển đổi đó, xuất khẩu rau quả ngày càng tăng và đạt mốc kỷ lục trên 3 tỷ USD. Sau 5 năm, giá trị tăng thêm trồng trọt tăng 7,8%, thu nhập bình quân trên 1 ha canh tác tăng 4,8%; riêng cây ăn quả đóng góp cho tăng trưởng trồng trọt từ 12% lên 32%; cây công nghiệp từ 27% lên 43%.

Hiện nay ngành nông nghiệp có 10 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu đạt 1 tỷ USD trở lên; trong số đó có tới 5 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu 3 tỷ USD trở lên. Riêng lâm nghiệp năm 2018 có khả năng xuất khẩu đạt 9 tỷ USD và là ngành có giá trị xuất siêu lớn nhất toàn ngành nông nghiệp.

“Hiện chúng tôi đã xây dựng được vùng nguyên liệu gỗ ổn định, tăng cường cấp chứng chỉ rừng. Vì thế, mặc dù trong 3 năm qua đã đóng cửa hoàn toàn việc khai thác rừng tự nhiên, song con số xuất khẩu vẫn tăng đều hằng năm ở mức từ 10% trở lên và là ngành có mức tăng lớn nhất cùng với ngành thủy sản”, Thứ trưởng Hà Công Tuấn nhấn mạnh.

Đối với ngành thủy sản, nhờ ứng dụng các tiến bộ vào sản xuất nên sản lượng nuôi trồng ngày càng tăng, cùng với đó là khâu đánh bắt hải sản cũng đã có những chuyển biến từ đánh bắt nhiều sang tăng cường bảo quản, chế biến để đạt giá trị cao hơn.

Lĩnh vực thủy sản đang có chuyển biến mạnh mẽ để đáp ứng hội nhập quốc tế - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Giai đoạn 5 năm mới chỉ là mốc cơ bản để thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, vì đây là công việc cần được triển khai trong thời gian dài và kéo dài qua nhiều năm nữa. Lãnh đạo Bộ NN&PTNT khẳng định, tái cơ cấu nông nghiệp là chiến lược lâu dài, đòi hỏi có tầm nhìn xa, vì thế mới xác định, đề án này có tầm nhìn thực hiện đến năm 2045. Do đó, mục tiêu chung của ngành nông nghiệp được xác định trong thời gian tới là: Xây dựng nền nông nghiệp thông minh, hội nhập quốc tế, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới phồn vinh và văn minh; cải thiện nhanh hơn đời sống của người dân nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, bảo vệ môi trường, sinh thái và bảo đảm an ninh quốc phòng.

Trong 2 ngày 9-10/11, Chính phủ, Bộ NN&PTNT sẽ tổ chức hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp và lễ tuyên dương các tập thể, cá nhân tiêu biểu xuất sắc.

Để đạt được mục tiêu này, ngành nông nghiệp xác định cần khai thác và tận dụng tốt lợi thế nền nông nghiệp nhiệt đới; xây dựng và phát triển các vùng chuyên canh quy mô lớn theo hình thức khu công nghệ cao, doanh nghiệp, trang trại, gia trại đạt tiêu chuẩn quốc tế. Tạo dựng thương hiệu nông sản trong chuỗi giá trị toàn cầu đối với các sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên thị trường thế giới như gạo, cà phê, cao su, điều, tiêu, các mặt hàng thủy sản, đồ gỗ...

Tiếp tục đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp, hiệu quả, khuyến khích và tạo thuận lợi phát triển doanh nghiệp nông nghiệp; đẩy mạnh đổi mới và phát triển các hợp tác xã nông nghiệp, phát triển trang trại theo hướng chú trọng hơn tới việc tổ chức nông dân sản xuất hàng hóa quy mô lớn, chất lượng cao; phát triển các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị, kết nối với hệ thống tiêu thụ toàn cầu.

Tăng cường năng lực hội nhập quốc tế; tổ chức nghiên cứu, đánh giá tác động của hội nhập quốc tế đem lại, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, phát triển thị trường...

Đỗ Hương