Lấp khoảng trống trong quản lý bệnh không lây nhiễm tại tuyến xã

Ảnh hội nghị. Ảnh: VGP/Hiền Minh

Tại hội nghị sơ kết Chương trình mục tiêu y tế - dân số giai đoạn 2016 – 2020, ông Trương Đình Bắc, Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết, hiện nay số ca tử vong do bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, huyết áp, đái tháo đường... chiếm gần 80% số ca tử vong hàng năm tại Việt Nam.

Nguyên nhân số ca mắc các bệnh không lây nhiễm đang tăng báo động được các chuyên gia y tế chỉ ra là do mặt trái của quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, sự già hóa dân số và biến đổi khí hậu như ô nhiễm môi trường sống, các yếu tố về hành vi lối sống như ít vận động,...

Mặc dù số ca mắc bệnh đang gia tăng, tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân được quản lý các bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng vẫn còn thấp. Trong đó, số bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp chưa được điều trị vẫn ở mức cao, trên 70%. Đây là 2 trong số các bệnh không lây nhiễm có số người mắc nhiều và tỷ lệ biến chứng nguy hiểm cao.

Điều đáng nói, các chuyên gia y tế cho biết, các bệnh không lây nhiễm hoàn toàn có thể được quản lý tốt tại tuyến y tế cơ sở, tuy nhiên hiện nay mới chỉ có 19% người bệnh lĩnh thuốc tăng huyết áp và 6% lĩnh thuốc đái tháo đường tại tuyến y tế xã, còn lại đa số bệnh nhân vẫn lên tuyến trên điều trị.

Nguyên nhân là do hệ thống dịch vụ tại tuyến y tế cơ sở còn phân tán, thiếu kết nối, thiếu điều phối giữa Trung tâm kiểm soát bệnh tật, trung tâm y tế dự phòng tỉnh, BVĐK tỉnh…, các trạm y tế xã hầu như chưa cung cấp dịch vụ về ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, chỉ thực hiện khám, kê đơn theo lượt đối với tăng huyết áp và đái tháo đường (trừ một số mô hình đang thí điểm)…

Trạm y tế xã Đạ Ròn, huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng đang thực hiện rất tốt việc quản lý, điều trị bệnh tăng huyết áp tại Trạm. Ảnh: VGP/Hiền Minh

Chính vì vậy, để củng cố, nâng cao năng lực của các trạm y tế xã trong hoạt động dự phòng, quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm hiệu quả, ông Trương Đình Bắc đã đưa ra 4 nhóm giải pháp.

Thứ nhất là củng cố mạng lưới phòng chống bệnh không lây nhiễm từ tuyến tỉnh đến tuyến huyện. Tại tuyến tỉnh, các trung tâm kiểm soát bệnh tật (hoặc trung tâm y tế dự phòng) phải trở thành đầu mối tham mưu, giúp việc cho Sở Y tế về công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm ở địa phương. Tại tuyến huyện, cần có bệnh viện hoặc phòng khám có đủ năng lực chỉ đạo chuyên môn khám, chữa bệnh, quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm, để ký hợp đồng bảo hiểm y tế cho trạm y tế xã. Các trạm y tế xã triển khai dự phòng, phát hiện sớm và quản lý bệnh không lây nhiễm.

Hai là thực hiện tốt các cơ chế, chính sách về phạm vi hành nghề, bảo hiểm y tế, các quy định, hướng dẫn chuyên môn, danh mục cấp thuốc cho trạm y tế xã.

Ba là tăng cường năng lực cho cán bộ y tế cơ sở. Tuyến trên hỗ trợ kỹ thuật, giám sát, cầm tay chỉ việc cho trạm y tế xã định kỳ…

Bốn là triển khai nhiệm vụ về bệnh không lây nhiễm tại y tế cơ sở. Trong đó, tập trung triển khai các nội dung truyền thông giáo dục sức khỏe, thay đổi hành vi lối sống, phát hiện sớm đánh giá nguy cơ, sàng lọc phát hiện bệnh tại các cơ sở y tế…

* Chương trình mục tiêu y tế - dân số giai đoạn 2016-2020 là một trong các đề án, mục tiêu, giải pháp của Bộ Y tế nhằm bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe, tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống và tuổi thọ người dân. Chương trình này nhằm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác dân số trong tình hình mới.

Hiền Minh