Quy định đóng–hưởng BHXH: Còn bất hợp lý?

Về vấn đề này, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trả lời cử tri tỉnh Bình Thuận như sau:

Theo quy định của pháp luật về BHXH thì hiện nay tổng tỷ lệ đóng BHXH là 27,5%, trong đó: Người lao động đóng 9% (8% vào quỹ hưu trí và tử tuất; 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp); người sử dụng lao động đóng 18,5% (14% vào quỹ hưu trí và tử tuất; 3% vào quỹ ốm đau và thai sản; 0,5 vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp).

Đối với các chế độ BHXH ngắn hạn (như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, bảo hiểm thất nghiệp) được xây dựng dựa trên nguyên tắc chia sẻ là chủ yếu, nhiều người lao động cùng đóng góp để chia sẻ với số ít người không may gặp phải các rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hay bị thất nghiệp.

Thời gian qua, các chế độ BHXH ngắn hạn thường xuyên được sửa đổi, bổ sung hoàn thiện theo hướng tăng quyền lợi cho người lao động như tăng mức hưởng chế độ ốm đau, tăng thời gian hưởng chế độ thai sản khi sinh con, bổ sung chế độ thai sản đối với lao động nam,...

Riêng đối với chế độ hưu trí, là chế độ BHXH dài hạn được xây dựng chủ yếu dựa trên nguyên tắc đóng - hưởng, người lao động phải tích lũy đủ thời gian đóng trong quá trình làm việc thì mới được hưởng lương hưu khi về già. Do yếu tố lịch sử, chế độ hưu trí được kế thừa từ thời kỳ bao cấp, hoàn toàn do ngân sách Nhà nước bảo đảm nên mặc dù đã có nhiều điều chỉnh về mặt chính sách nhưng mức hưởng của chế độ hưu trí hiện nay vẫn đang được quy định cao hơn nhiều so với mức đóng góp.

Chế độ hưu trí của Việt Nam hiện nay, với tổng tỷ lệ đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất của cả người lao động và người sử dụng lao động là 22%, tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa là 75% đang được đánh giá là một trong những quốc gia có tỷ lệ hưởng chế độ hưu trí cao nhất thế giới.

Theo báo cáo của cơ quan BHXH, thời gian qua bình quân thời gian tham gia đóng góp của người lao động vào quỹ hưu trí và tử tuất khoảng 28 năm, trong khi thời gian hưởng lương hưu bình quân khoảng 25 năm với tỷ lệ hưởng 70,1%. Theo thông lệ quốc tế, với mô hình hưu trí như Việt Nam, để có thời gian hưởng lương hưu 20 năm thì thời gian đóng góp vào quỹ tối thiểu 40 năm (tỷ lệ hưởng tối đa 50% - 60%).