Việt Nam đang dần làm chủ kỹ thuật lấy, ghép mô, tạng

GS.TS Mai Hồng Bàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: VGP/Văn Thuấn

Ngày 8/11, tại Hội nghị khoa học ghép tạng Việt Nam lần thứ VI năm 2019, GS.TS Phạm Gia Khánh, Chủ tịch Hội Ghép tạng Việt Nam cho biết, ghép tạng là một thành tựu y học của nhân loại trong thế kỷ 20. Đặc biệt, số ghép tăng nhanh trong 4 năm gần đây, số ghép năm sau nhiều hơn năm trước khoảng 100 ca. Số người hiến tạng sau khi qua đời năm 2018 là 17 người và trong năm 2019 (tính đến tháng 8) là 14 người.

Hội nghị lần này được tổ chức tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, quy tụ nhiều nhà khoa học đến từ Hội Ghép tạng thế giới, các chuyên gia đến từ Hoa Kỳ, Australia, cùng các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành trong nước và hơn 1000 đại biểu là các phẫu thuật viên, y bác sĩ đến từ các bệnh viện quân dân y trên toàn quốc.

Một số nội dung quan trọng được nhiều đại biểu quan tâm, đó là vấn đề quản lý bệnh nhân sau ghép để kéo dài thời gian sống, giải quyết vấn đề khan hiếm tạng, chống buôn bán tạng, hỗ trợ tài chính cho các ca ghép và quản lý số liệu ghép. 

Trung tướng, GS.TS Mai Hồng Bàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, mặc dù khởi đầu chậm 27 năm so với quốc tế trong lĩnh vực ghép tạng nhưng đến nay Việt Nam đã có 19 trung tâm ghép tạng và đạt được những tiến bộ vượt bậc cả về kỹ thuật lấy, ghép mô, tạng. Theo số liệu thống kê, tính đến 31/8/2019 cả nước đã thực hiện được khoảng hơn 4.200 ca ghép tạng, trong đó ghép thận là gần 4.000 ca, ghép tủy gần 600 ca, còn lại là ghép gan, ghép tim, phổi và các loại mô tạng khác. Riêng năm 2019, tổng số ca ghép tạng là 521 ca. Tuy nhiên, số ca ghép này, phần lớn là từ người cho sống. Số người đăng ký hiến tạng sau khi chết, chết não tính đến hết năm 2018 là gần 20.000 trường hợp.

Đặc biệt, năm 2018, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã ghi thêm một "mốc son" trong ngành ghép tạng Việt Nam khi lần đầu tiên thực hiện thành công ca ghép phổi từ người cho chết não, cùng với sự hỗ trợ của các chuyên gia nước ngoài. Năm 2019, Bệnh viện Trung ương Huế đã thực hiện thành công đồng thời 2 ca ghép tạng xuyên Việt (1 ghép tim và 1 ghép gan) từ một người cho chết não tại Hà Nội. Tại Bệnh viện Việt Đức, lần đầu tiên cũng đã thực hiện chia gan từ người cho chết não để ghép cho hai người bệnh suy gan và ung thư gan.

“Việt Nam đang dần làm chủ kỹ thuật lấy, ghép mô, tạng, tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là ngành ghép tạng Việt Nam đang đứng trước thực trạng thiếu trầm trọng nguồn mô tạng để cấy ghép. Đến tháng 8/2019, số ca hiến tạng từ người cho chết não, chết tuần hoàn mới chỉ khoảng 223 trường hợp. Vì vậy, rất nhiều người bệnh vẫn đang mòn mỏi chờ đợi tạng hiến để được ghép, số ít bệnh nhân có điều kiện thì phải sang nước ngoài để thực hiện ghép. Bên cạnh đó còn xuất hiện tình trạng “cò mồi” trong mua bán nội tạng”, GS.TS Mai Hồng Bàng chia sẻ.

Điều đáng nói là trong khi ở các nước phát triển, có tới hơn 90% nguồn cung cấp mô, tạng là từ các bệnh nhân chết não, chết tuần hoàn thì ở Việt Nam nguồn mô, tạng chủ yếu vẫn từ người cho sống, mặc dù số lượng đăng ký hiến tạng đã gấp đôi so với năm 2016 nhưng so với hơn 90 triệu dân thì đây vẫn là con số còn rất bé nhỏ. Theo thống kê của Trung tâm điều phối quốc gia về ghép tạng, tính toàn bộ quá trình phát triển của ngành ghép tạng nước ta đến tháng 8/2019, số ca hiến tạng từ người cho chết não, chết tuần hoàn mới chỉ khoảng 223 trường hợp.

Nguyên nhân được chỉ ra vẫn là do suy nghĩ tâm linh của nhiều người là khi qua đời, hiến tạng thì sẽ không trọn vẹn thân thể, một số mặc cảm và sợ mang tiếng. Để thay đổi được những suy nghĩ này cần có sự ủng hộ của xã hội và các cơ quan chức năng đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu rõ về bản chất của việc hiến tạng và ý nghĩa to lớn của nghĩa cử cao đẹp này. Mỗi người cũng nên nhận thức rằng, nếu ai đó quyết định hiến tặng mô, tạng khi không may qua đời, họ sẽ mang lại cơ hội sống cho nhiều người bệnh khác. Khi một người mất đi với ý định hiến tặng mô, tạng cho đời thì người đó sẽ sống mãi trong niềm yêu thương của mọi người.

Theo các chuyên gia ghép tạng, mục tiêu đến năm 2020 và những năm tiếp theo, các trung tâm ghép  tạng trên cả nước sẽ triển khai nghiên cứu, ứng dụng và phát triển đồng bộ các kỹ thuật ghép mô, bộ phận cơ thể người (như ghép được chi thể, ruột, tử cung...), đáp ứng nhu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của  nhân dân.

Hiền Minh