Tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho Kiểm toán nhà nước khắc phục bất cập hiện tại

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình tại Phiên họp. Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Tại phiên họp thứ 40 diễn ra vào chiều 17/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về chủ trương xây dựng chiến lược phát triển Kiểm toán nhà nước giai đoạn 2020-2030 và tầm nhìn đến 2035.

Tờ trình Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2020-2030) và tầm nhìn đến năm 2035 do Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc trình bày tại Phiên họp nhấn mạnh, trong bối cảnh Chiến lược phát triển KTNN giai đoạn 2010-2020 sắp kết thúc, KTNN đã tổ chức tổng kết, đánh giá toàn diện những kết quả đạt được, chỉ rõ hạn chế, tồn tại và rút ra bài học kinh nghiệm; đồng thời nhìn nhận và đánh giá những yêu cầu đổi mới đất nước, hội nhập quốc tế, nhiệm vụ và chức năng của KTNN đang đứng trước nhiều cơ hội, thách thức và yêu cầu mới.

Từ những thành tựu căn bản đã đạt được trong những năm qua, trước yêu cầu, chức năng, nhiệm vụ mới, quán triệt các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội và Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đặc biệt là việc tiếp tục củng cố, tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan có chức năng phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và tăng cường kiểm tra, giám sát các khoản chi tiêu công, nguồn lực công của Nhà nước…, đòi hỏi KTNN phải tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, bất cập để vượt qua thách thức, thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược trong nhiều năm tới. Do đó, việc xây dựng “Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2020-2030) và tầm nhìn đến năm 2035” là hết sức cần thiết.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc cũng nhấn mạnh quan điểm xây dựng KTNN xứng đáng là cơ quan thực hiện kiểm toán tài chính, tài sản công có trách nhiệm, uy tín, chuyên nghiệp và hiện đại; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó; hội nhập, phát triển ngang tầm khu vực và thế giới. Giá trị cốt lõi của Chiến lược là: Độc lập - Liêm chính - Chuyên nghiệp - Uy tín - Không ngừng gia tăng giá trị.

Về quan điểm phát triển là: Đảm bảo thể chế hóa đầy đủ và toàn diện các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về phát triển KTNN; tuân thủ các quy định của pháp luật, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Phát triển KTNN phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam; đáp ứng yêu cầu hội nhập và phù hợp với các nguyên tắc, thông lệ quốc tế; là thành viên có trách nhiệm thúc đẩy sự phát triển lĩnh vực kiểm toán công trong khu vực và thế giới. Bảo đảm tính độc lập đối với hoạt động KTNN; tương xứng vị trí, vai trò của KTNN với tư cách là cơ quan kiểm toán tài chính, tài sản công do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Phát triển KTNN phải gắn với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong đó việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong mọi hoạt động của KTNN được coi là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, trong cả ngắn hạn và dài hạn.

Để đảm bảo thực hiện tốt nhất vai trò, trách nhiệm của KTNN, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc cho biết, mục tiêu tổng quát phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2020-2030) và tầm nhìn đến năm 2035 là “Phát triển KTNN là công cụ trọng yếu, hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công; phục vụ đắc lực cho hoạt động của Quốc hội, Chính phủ trong thực hiện chức năng lập pháp, giám sát, quản lý điều hành và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước; hỗ trợ Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân địa phương trong quản lý, điều hành, giám sát và quyết định vấn đề quan trọng của địa phương; nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động kiểm toán thông qua ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, bảo đảm hoạt động công khai, minh bạch, chuyên nghiệp, chính quy và từng bước hiện đại, xứng đáng là cơ quan kiểm toán tài chính, tài sản công có trách nhiệm và uy tín, đáp ứng được yêu cầu của Đảng, Nhà nước và nhân dân”.

Kết cấu của Chiến lược bao gồm 7 phần, cụ thể là: Phần thứ nhất - Sự cần thiết xây dựng Chiến lược. Phần thứ hai - Cơ sở xây dựng Chiến lược. Phần thứ ba - Thực trạng hoạt động của KTNN và những hạn chế, thách thức. Phần thứ tư - Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2020-2030) và tầm nhìn đến năm 2035. Phần thứ năm - Đánh giá tác động của Chiến lược. Phần thứ sáu - Tổ chức thực hiện. Phần thứ bảy - Đề xuất, kiến nghị.

“Để đáp ứng kịp thời yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới và thực hiện tốt các mục tiêu Chiến lược, xây dựng và phát triển cơ quan KTNN là một công cụ hữu hiệu của Đảng, Nhà nước trong việc kiểm tra, giám sát quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công; đáp ứng nhiệm vụ của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, nhân dân giao phó và thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế khi tham gia hội nhập, KTNN trân trọng và kính đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2020-2030) và tầm nhìn đến năm 2035”, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc phát biểu.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo thẩm tra về dự thảo Chiến lược. Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Thẩm tra về dự thảo Chiến lược, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải khẳng định, qua hơn 25 năm hoạt động và thực hiện Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020 theo Nghị quyết số 927/2010/UBTVQH12 ngày 19/4/2010 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, KTNN ngày càng thể hiện rõ vai trò và trách nhiệm, góp phần làm lành mạnh nền tài chính quốc gia, hỗ trợ đắc lực cho các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ trong quản lý, sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước.

Vì vậy, để định hướng rõ các mục tiêu và các giải pháp thực hiện phát triển KTNN giai đoạn 2021-2030 phù hợp với chủ trương của Đảng, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính công, tài sản công thì việc xây dựng và ban hành Chiến lược phát triển cho KTNN trong giai đoạn tới là cần thiết và phù hợp thực tiễn.

Tuy nhiên, để thống nhất với kết cấu của Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020 đã ban hành và phù hợp với khoản 18 Điều 10 của Luật KTNN là Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ phê duyệt "chiến lược", không phê duyệt "tầm nhìn", Ủy ban TCNS đề nghị xem xét, ban hành "Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030", không nên đề cập thêm tầm nhìn đến năm 2035.

Về tài liệu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, tài liệu do KTNN gửi theo Tờ trình chưa có đánh giá, tổng kết cụ thể việc thực hiện Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020 theo Nghị quyết số 927/2010/UBTVQH12, chưa có tổng hợp và giải trình, tiếp thu ý kiến góp ý bằng văn bản của 15/16 bộ, ngành, ý kiến của cấp thẩm quyền về tổ chức, biên chế, vị trí việc làm và số lượng biên chế tối thiểu, số lượng cấp phó tối đa của KTNN trong giai đoạn tới. Do đó, chưa có cơ sở xác đáng để đề ra mục tiêu, nội dung của chiến lược cho giai đoạn tiếp theo 2021-2030. Vì vậy, đề nghị KTNN cần bổ sung đầy đủ để có căn cứ thẩm tra và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Về quan điểm, mục tiêu phát triển Kiểm toán nhà nước, Ủy ban TCNS cơ bản nhất trí với quan điểm KTNN đã nêu trong Dự thảo Chiến lược và cho rằng cần nhấn mạnh, thể hiện rõ hơn một số điểm như: Phát triển KTNN phải bảo đảm KTNN thực sự là công cụ hữu hiệu của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, phục vụ đắc lực cho Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân địa phương trong quản lý, điều hành, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng về tài chính, tài sản công; ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, giữ vững kỷ luật về quản lý tài chính, tài sản công. Bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động của KTNN, tính độc lập của cơ quan KTNN trong hoạt động kiểm toán, trong đó chú trọng nâng cao tính hiệu quả của hoạt động kiểm toán. Việc phát triển cơ cấu tổ chức của KTNN phải phù hợp với yêu cầu của cải cách hành chính, hạn chế phát triển về số lượng, coi trọng và tập trung phát triển về chất lượng, bảo đảm bộ máy tinh gọn, tiết kiệm kinh phí, hoạt động có hiệu quả.

Toàn cảnh Phiên họp thứ 40 của UBTVQH chiều 17/12. Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Về mục tiêu, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cơ bản thống nhất với mục tiêu chung và một số mục tiêu cụ thể của Dự thảo Chiến lược. Tuy nhiên, đề nghị KTNN cần rà soát để bảo đảm hoạt động của KTNN không chồng chéo với hoạt động của Thanh tra Chính phủ, thanh tra chuyên ngành…

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị dự thảo Chiến lược cần bổ sung mục đánh giá việc thực hiện Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020, nêu rõ mục tiêu đạt được, chưa đạt được, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp thực hiện tiếp ở giai đoạn 2021-2030; bổ sung phụ lục giải thích rõ các nội dung tiếp thu, không tiếp thu ý kiến tham gia của các bộ, ngành.

Ngoài ra, cần phải nêu rõ căn cứ từ chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn để thuyết minh rõ hơn đối với từng nội dung xây dựng trong Chiến lược cũng như giải pháp và việc tổ chức thực hiện để bảo đảm đầy đủ căn cứ và tính khả thi của Chiến lược.

Sau khi nghe các ý kiến phát biểu tại phiên họp, kết thúc thảo luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, để bảo đảm tính chặt chẽ, đúng định hướng, tầm bao quát cho thời gian dài của Chiến lược, UBTVQH yêu cầu Kiểm toán nhà nước cần có đánh giá tổng kết, làm rõ hơn kết quả 10 năm của giai đoạn 2010-2020, trong đó chỉ ra mặt được, mặt mạnh, mặt yếu, những vấn đề cần làm sâu sắc hơn; đồng thời tiếp thu đầy đủ ý kiến phát biểu tại phiên họp, rà soát, hoàn chỉnh lại bố cục Chiến lược; làm rõ mục tiêu, quan điểm, từng nội dung cụ thể của Chiến lược, qua đó hoàn thiện Chiến lược, trình UBTVQH xem xét, quyết định./.

Nguyễn Hoàng