Ngành gỗ chịu tác động lớn từ... COVID-19

Toàn cảnh hội thảo - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Theo Báo cáo “Việt Nam xuất nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ: Thực trạng 2019 và xu hướng 2020” (sản phẩm hợp tác của nhóm nghiên cứu của Tổ chức Forest Trends, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM, Hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương và Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định-PV) được công bố sáng 28/2 tại hội thảo “Ngành gỗ Việt Nam trong bối cảnh biến động thị trường”, bức tranh thương mại gỗ giữa Việt Nam và Trung Quốc chủ yếu hình thành do nhóm các mặt hàng gỗ nguyên liệu.

Theo báo cáo, hiện nay thị trường Trung Quốc là nguồn cung phụ kiện quan trọng cho ngành gỗ của Việt Nam. Các doanh nghiệp tại Việt Nam phụ thuộc nhiều vào các mặt hàng như dây đai, phụ kiện, thanh trượt, bản lề, sơn, hóa chất và một số mặt hàng kim loại khác từ Trung Quốc.

Bên cạnh đó, các loại ván là nhóm mặt hàng quan trọng nhất được nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam, với giá trị nhập khẩu năm 2019 đạt 395,5 triệu USD, chiếm 60% trong tổng kim ngạch tất cả các mặt hàng gỗ từ Trung Quốc nhập vào Việt Nam trong cùng năm.

Dịch COVID-19 bắt đầu bùng phát vào tháng 12/2019 đã làm cho luồng cung này hiện đang bị dừng lại. Lượng hàng đã nhập trước đó có thể giúp doanh nghiệp Việt đủ nguyên liệu từ nguồn này trong vòng 1-2 tháng nữa. Hết giai đoạn này, nếu dịch chưa dừng lại, các doanh nghiệp nhập khẩu từ Việt Nam sẽ cần tìm kiếm nguồn hàng thay thế hoặc phải đình trệ sản xuất.

Theo ông Tô Xuân Phúc, đại diện Tổ chức Forest Trends, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp tại Việt Nam cần tìm kiếm nguồn cung thay thế.

Liên quan tới vấn đề này, ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho hay: Nhiều nguyên phụ liệu cho ngành gỗ được nhập khẩu từ Trung Quốc, ví dụ mặt hàng sơn, nhiều loại là sơn Mỹ nhưng cũng được sản xuất tại Trung Quốc.

Đáng chú ý, ngoài tác động trực tiếp tới các doanh nghiệp Việt Nam, dịch COVID-19 còn tác động trực tiếp đến các nhà máy của Trung Quốc vận hành tại Việt Nam khi các nhà máy chưa được phép quay lại hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng do chính sách phong tỏa dịch tại cả 2 quốc gia.

“Dịch tác động trực tiếp tới sự vận hành của các doanh nghiệp này, bao gồm cả những lao động Việt làm việc tại đây. Dịch không chỉ tác động đến các doanh nghiệp Trung Quốc đang hoạt động tại Việt Nam mà còn cả các doanh nghiệp FDI từ các quốc gia khác hoạt động tại Việt Nam và phụ thuộc vào Trung Quốc về nguồn cung gỗ nguyên liệu và các mặt hàng phụ trợ khác”, ông Phúc nhấn mạnh.

Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Phân tích cụ thể hơn từ góc độ doanh nghiệp xuất khẩu, ông Vũ Hải Bằng, Chủ tịch HĐQT Công ty LD Woodland cho biết: Woodland không xuất khẩu hàng sang Trung Quốc nhưng bị ảnh hưởng đến nguồn cung một số nguyên liệu còn sử dụng nhà cung cấp Trung Quốc.

Chẳng hạn, mặt hàng sơn được nhập từ Trung Quốc chỉ chiếm 7% giá thành của sản phẩm nhưng chỉ vì không có loại sơn đang sử dụng mà toàn bộ lô hàng sử dụng vật liệu đó sẽ bị ảnh hưởng.

“Sự gián đoạn cung ứng này gây ra tác hại lớn cho doanh nghiệp. Một số khâu sử dụng kỹ thuật Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng. Trong hoàn thiện sản phẩm gỗ hiện nay có nhiều nhà máy phải dừng lại vì chuyên gia Trung Quốc không sang được để tham gia vào quá trình sản xuất…”, ông Bằng phân tích.

Dăm gỗ là mặt hàng quan trọng nhất được xuất từ Việt Nam sang Trung Quốc, với kim ngạch năm 2019 đạt 972,2 triệu USD, chiếm 79,2% tổng kim ngạch xuất khẩu của tất cả các mặt hàng gỗ Việt Nam xuất khẩu vào Trung Quốc trong cùng năm.

Ông Tô Xuân Phúc, Tổ chức Forest Trends cho hay: Dịch COVID-19 làm cho các công ty sản xuất giấy, bột giấy tại Trung Quốc phải ngừng hoạt động, hoặc hoạt động cầm chừng. Điều này đang và sẽ tiếp tục gây ra tình trạng chậm chễ trong việc xuất khẩu dăm của Việt Nam sang thị trường này.

Bên cạnh đó, Chính phủ Trung Quốc cũng đã quyết định dừng dỡ hàng ở một số cảng và tăng cường biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt đối với các phương tiện vận chuyển, bốc dỡ hàng, bao gồm hàng vận chuyển bằng tàu biển và điều này cũng gây ra khó khăn trong xuất khẩu dăm gỗ từ Việt Nam.

Dù vậy, theo ông Bằng, dịch COVID-29 hoành hành bên cạnh những tác động tiêu cực tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cũng có ý nghĩa tích cực về lâu dài. Đó là giúp doanh nghiệp ngày càng có ý thức hơn trong sử dụng nguồn cung nội địa hóa.

Năm 2019, trong xuất khẩu lâm sản, riêng các mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ đạt trên 10,3 tỷ USD, tăng 22% so với kim ngạch năm 2018. Đây là mức tăng trưởng rất cao, đặc biệt ở những thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc và EU và tiếp tục duy trì động lực tăng trưởng trong tương lai.

Đỗ Hương