Kiến nghị chuyển sang đầu tư công với 8 dự án cao tốc Bắc-Nam

Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ, Quốc hội chuyển đổi hình thức đầu tư từ đầu tư theo phương thức PPP sang đầu tư công đối với 8 dự án thành phần của cao tốc Bắc-Nam. Ảnh: VGP/Phan Trang.

Theo Bộ GTVT, hiện các nhà đầu tư cao tốc Bắc-Nam hầu hết gặp khó khăn về huy động vốn tín dụng. Nguyên nhân bởi các dự án BOT, BT giao thông có quy mô và tổng mức đầu tư lớn, thời gian vay vốn kéo dài trong khi nguồn vốn của tổ chức tín dụng chủ yếu ngắn hạn, dẫn đến khó khăn trong cân đối nguồn vốn…

Bộ GTVT cho biết đã tiến hành sơ tuyển đối với 8 dự án thành phần (đầu tư theo hình thức đối tác công tư - PPP) thuộc dự án cao tốc Bắc-Nam. Kết quả, 7/8 dự án có từ hai nhà đầu tư trở lên vượt qua vòng sơ tuyển. Riêng dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết không có nhà đầu tư nào.

Các doanh nghiệp tham gia sơ tuyển chủ yếu là các nhà thầu có năng lực thi công tốt nhưng không có thế mạnh huy động vốn tín dụng, trong khi tỉ lệ vốn tín dụng trong tổng mức đầu tư dự án rất lớn. Trong khi đó, theo quy định, sau khi trúng thầu, nếu 6 tháng nhà đầu tư không ký được hợp đồng tín dụng đủ phần vốn vay để triển khai thì sẽ bị hủy hợp đồng.

Cũng theo Bộ GTVT, hiện các nhà đầu tư cao tốc Bắc-Nam hầu hết gặp khó khăn về huy động vốn tín dụng.

Nguyên nhân, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các dự án BOT, BT giao thông có quy mô và tổng mức đầu tư lớn, thời gian vay vốn kéo dài trong khi nguồn vốn của tổ chức tín dụng chủ yếu ngắn hạn, dẫn đến khó khăn trong cân đối nguồn vốn…

Ngoài ra, dịch COVID-19 khiến hệ thống ngân hàng dành một lượng lớn vốn tín dụng để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân, chủ yếu tập trung cho vay ngắn hạn, tiêu dùng thiết yếu... nên hạn mức tín dụng cho vay trung và dài hạn sẽ bị ảnh hưởng.

Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn, dẫn tới nguy cơ rủi ro đối với hệ thống ngân hàng, như nợ xấu có thể gia tăng, tỉ lệ trích lập quỹ dự phòng rủi ro có thể được điều chỉnh tăng. Nên khả năng cung cấp tín dụng dài hạn cho dự án không khả thi.

Thực tế triển khai một số dự án BOT ngành giao thông thời gian qua cũng cho thấy, trong điều kiện chưa có quy định pháp luật về cơ chế chia sẻ rủi ro, đặc biệt rủi ro về doanh thu, việc huy động vốn tín dụng rất khó khăn.

“Ngay cả dự án có nhu cầu vận tải lớn, khả thi về tài chính như cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận cũng rất khó khăn trong việc huy động vốn tín dụng. Một số dự án đã ký kết hợp đồng triển khai, như cao tốc đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng (ký kết hợp đồng năm 2017), cao tốc đoạn Vân Đồn - Móng Cái (ký kết hợp đồng tháng 9/2018)… nhưng đến nay vẫn chưa thể huy động được vốn tín dụng…”, Bộ GTVT dẫn chứng.

Đầu tư công là giải pháp tối ưu

Bộ GTVT cho rằng nếu tiếp tục đầu tư 8 dự án thành phần theo hình thức PPP sẽ không đáp ứng tiến độ.

Cụ thể, theo kế hoạch lựa chọn nhà đầu tư, nếu đấu thầu thành công, sớm nhất có thể lựa chọn được nhà đầu tư trong tháng 11/2020, đàm phán và ký kết hợp đồng trong tháng 12/2020. Nhà đầu tư có thời gian tối đa 6 tháng để huy động vốn tín dụng. Trường hợp thuận lợi, đến giữa năm 2021 mới có thể huy động được tín dụng và bắt đầu triển khai thi công và giải ngân vốn đầu tư công đã bố trí (55.000 tỉ đồng).

Nếu Quốc hội thông qua chủ trương chuyển đổi hình thức đầu tư, có thể khởi công và giải ngân vốn đầu tư công ngay từ tháng 8/020. Việc triển khai đồng loạt toàn bộ 8 dự án trong năm 2020 có thể giải ngân thêm khoảng 11.500 tỉ đồng.

Bộ GTVT nhận định: Trong giai đoạn trước mắt, việc chuyển đổi hình thức đầu tư sang đầu tư công sẽ thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, cung ứng vật liệu xây dựng cho các dự án, giải quyết về công việc và nguồn thu nhập đối với người lao động. Đặc biệt, các doanh nghiệp trong nước sẽ trực tiếp thi công xây dựng dự án... góp phần thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế. Sau khi hoàn thành, dự án sẽ được nhượng quyền thu phí, hoặc tổ chức thu phí để thu hồi vốn, nên tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, phục vụ nhu cầu phát triển kết cấu hạ tầng trong các giai đoạn tiếp theo.

Giảm tổng mức đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng

Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ, Quốc hội chuyển đổi hình thức đầu tư từ đầu tư theo phương thức PPP sang đầu tư công đối với 8 dự án thành phần thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc – Nam, giai đoạn 2017 – 2020.

Gồm các đoạn: Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây.

Theo tính toán của Bộ GTVT, nếu chuyển sang đầu tư công sơ bộ tổng mức đầu tư của 8 dự án đường cao tốc Bắc - Nam khoảng 99.493 tỉ đồng (giảm tổng mức đầu tư khoảng 3.020 tỉ đồng do không phát sinh chi phí lãi vay trong giai đoạn xây dựng như đầu tư PPP).

Trong đó, chi phí xây dựng, thiết bị gần 68.000 tỉ đồng; chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng hơn 15.400 tỉ đồng; chi phí quản lý dự án, tư vấn hơn 7.780 tỉ đồng; chi phí dự phòng hơn 8.300 tỉ đồng.

Nguồn vốn đầu tư gồm 55.000 tỉ đồng đã được Quốc hội thông qua tại nghị quyết số 52/2017/QH14 thuộc kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020. Đối với phần còn thiếu khoảng 44.493 tỉ đồng, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép bổ sung trong kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025.

Hội đồng thẩm định Nhà nước cũng vừa tiến hành thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh dự án trên. Trong đó, đồng ý trình Quốc hội chuyển đổi 8 dự án sang đầu tư công.

Theo Hội đồng thẩm định Nhà nước, giai đoạn 2016-2020, Quốc hội bố trí khoảng 80.000 tỉ đồng cho các dự án quan trọng quốc gia. Với tốc độ tăng trưởng kinh tế trong những năm vừa qua, việc bố trí nguồn vốn ngân sách Nhà nước cho phần vốn còn thiếu (44.493 tỉ đồng) của dự án là hoàn toàn khả thi.

Tuy nhiên, Hội đồng đề nghị: Bộ GTVT chịu trách nhiệm về tính chính xác, hợp lý của tổng mức đầu tư dự án điều chỉnh. Bộ GTVT chịu trách nhiệm về tính chính xác của các số liệu cung cấp bảo đảm hiệu quả đầu tư tổng thể dự án và hiệu quả kinh tế - xã hội.