Biến đổi khí hậu sẽ dẫn tới cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo?

Ảnh minh họa

Đầu tháng 1/2020, Ngân hàng Thanh toán quốc tế (BIS) - một tổ chức được coi như “ngân hàng trung ương của các ngân hàng trung ương” - đã phát hành một báo cáo khá dày về viễn cảnh tài chính thế giới trong thập kỷ tới. Tài liệu này nhận định, biến đổi khí hậu có thể là nguyên nhân kích hoạt cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo, đồng thời khuyến cáo các ngân hàng trung ương đang thiếu những công cụ cần thiết để đối phó với nó.

Biến đổi khí hậu cũng vừa được Ủy ban Giao dịch hàng hóa tương lai Mỹ (CFTC) nhắc đến lần đầu tiên trong báo cáo tháng 9/2020 như một rủi ro hệ thống đối với ngành tài chính-ngân hàng của nước này. Những tác động phức tạp của nó bao gồm các đợt điều chỉnh giá hỗn độn đối với nhiều loại tài sản khác nhau, nguy cơ lan sang khu vực khác trong hệ thống tài chính và khả năng gián đoạn hoạt động của toàn bộ thị trường tài chính.

Đó là chưa kể, bản thân quá trình chống biến đổi khí hậu đòi hỏi phải chuyển đổi quy mô lớn sang nền kinh tế không phát thải ròng carbon và điều này gây rủi ro cho hệ thống tài chính nếu thị trường và những người tham gia thị trường không thể thích ứng với những thay đổi nhanh chóng về chính sách, công nghệ và sở thích của người tiêu dùng. Chẳng hạn, nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Tái tạo quốc tế (IRENA) do chính phủ Đức tài trợ năm 2017 đã cảnh báo khối tài sản toàn cầu lên tới 20.000 tỷ USD có nguy cơ bị "mắc cạn" - tức là trở nên vô giá trị vào năm 2050 khi thế giới ngừng sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Trong khi đó, báo cáo từ tổ chức thúc đẩy thị trường vốn bền vững Ceres công bố tháng 10/2020 cảnh báo, nhiều ngân hàng lớn nhất ở Mỹ đã đánh giá quá thấp rủi ro của các danh mục cho vay hợp vốn trước những thay đổi về chính sách biến đổi khí hậu hoặc tâm lý tiêu dùng.

Báo cáo của Ceres lập luận rằng, việc ngân hàng thương mại hoặc ngân hàng đầu tư cho vay nhiều vào các công ty nhiên liệu hóa thạch chỉ mang lại rủi ro thua lỗ ở mức khiêm tốn nếu những công ty này mất đi, nhưng khi cộng thêm rủi ro cho vay đối với những ngành khác bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu - chẳng hạn như nông nghiệp, xây dựng, giao thông... thì tổng rủi ro sẽ tăng vọt lên hơn một nửa giá trị khoản vay của ngân hàng. Những ông lớn như JP Morgan, Citigroup, Morgan Stanley, Goldman Sachs và Bank of America đều có tên trong danh sách báo động này.

Bắt đầu hành động

Việc nhận diện và cảnh báo nguy cơ của biến đổi khí hậu đối với hệ thống ngân hàng mới chỉ thực sự nổi lên trong vài năm gần đây. Nhìn chung, so với nhiều ngân hàng trung ương khác, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã chậm chạp hơn trong việc đề cập những rủi ro khí hậu, một phần do sự phân cực chính trị trong quan điểm ủng hộ hoặc phủ nhận biến đổi khí hậu ở quốc gia này. Tuy nhiên, từ đầu năm ngoái, Fed đã bắt đầu nói về những nguy hiểm mà biến đổi khí hậu có thể gây ra đối với hệ thống tài chính. Nhiều giám đốc chi nhánh của Fed cho biết, cơ quan này đang tính đến các sự kiện thời tiết khắc nghiệt trong vai trò giám sát tài chính của mình và coi những biến động gắn với biến đổi khí hậu ngày càng có mối liên hệ.

Ở bên kia đại dương, không ít ngân hàng trung ương của châu Âu cũng đã bắt đầu có các điều chỉnh. Đầu năm 2020, bà Christine Lagarde, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), cơ quan điều hành chính sách tiền tệ của khu vực đồng Euro, đã cam kết đưa biến đổi khí hậu vào chương trình nghị sự của mình.

Một liên minh toàn cầu mang tên Mạng lưới xanh hóa hệ thống tài chính (NGFS) - gồm 74 ngân hàng trung ương, trong đó có các nước châu Á như Trung Quốc, Singapore, Nhật Bản, Malaysia và Thái Lan nhưng không có Mỹ, được thành lập từ năm 2017 nhằm đưa các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu vào hoạt động thanh tra và giám sát ổn định tài chính của hệ thống ngân hàng toàn cầu.

Năm ngoái, trong bức thư ngỏ ký chung với Chủ tịch NGFS, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh và Pháp đã nhấn mạnh những nguy cơ của biến đổi khí hậu đối với nền kinh tế toàn cầu. Họ đề cập, để đạt mức phát thải ròng carbon bằng 0 vào năm 2050 thì trong thập kỷ tới, chúng ta cần giảm lượng phát thải khí nhà kính 45% so với mức của năm 2010 và điều đó đòi hỏi sự phân bổ lại vốn, hệ quả là dẫn đến những rủi ro như làm gián đoạn về lao động, công nghệ và biến động chính trị-xã hội.

Theo KH&PT