Phát triển nhà ở xã cho công nhân đâu là nguyên nhân của những hạn chế?

Theo Bộ Xây dựng, trong những năm qua việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Mặc dù còn có tồn tại, nhưng đã có nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi về nhà ở xã hội để hỗ trợ các đối tượng chính sách xã hội cải thiện được nhà ở. 

Theo Bộ Xây dựng, Luật Nhà ở năm 2014 và Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã có nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nhà ở xã hội nói chung và nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp nói riêng.

Chẳng hạn, miễn tiền sử dụng đất, giảm 50% thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án, cho vay ưu đãi lãi suất thấp...

Ngày 25/1/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-TTg yêu cầu các bộ ngành và chính quyền địa phương triển khai các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho việc phát triển nhà ở cho công nhân; huy động các doanh nghiệp và người dân tham gia đầu tư phát triển nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp.

Cần thêm nhiều dự án nhà ở xã hội cho công nhân tại các Khu công nghiệp. Ảnh: VGP

Nhằm tiếp tục hoàn thiện, bổ sung cơ chế chính sách về nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng đã  nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung bất cập tại Nghị định số 100/2015/NĐ-CP, dự kiến trình Chính phủ trong tháng 12/2020.

Đồng thời, tham gia phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nghiên cứu, dự thảo trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 1729/QĐ-TTg ngày 4/11/2020 về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 655/QĐ-TTg.

Về nhiệm vụ phê duyệt thiết kế mẫu, thiết kế điển hình, Bộ Xây dựng đã ban Quyết định số 131 về thiết kế mẫu, thiết kế điển hình nhà công nhân khu công nghiệp vào năm 2019.

Nhà ở xã hội cho công nhân mới chỉ đạt 36% kế hoạch, đâu là nguyên nhân?

Theo số liệu của Bộ Xây dựng, đến nay, trên địa bàn cả nước đã có 513 dự án nhà ở xã hội, với số lượng 16.160.000 m2 sàn; trong đó đã hoàn thành 249 dự án với quy mô xây dựng 5.210.000 m2 sàn, đạt tỉ lệ 41,7% so với kế hoạch; đang tiếp tục triển khai 264 dự án với quy mô xây dựng khoảng 10.950.000 m2 sàn nhà ở.

Trên địa bàn cả nước đã có 202 dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân, với số lượng 7.342.969 m2 sàn; trong đó đã hoàn thành 111 dự án với quy mô xây dựng 2.301.909 m2 sàn, đạt tỉ lệ 36% so với kế hoạch; đang tiếp tục triển khai 91 dự án với quy mô xây dựng khoảng 5.041.060 m2 sàn nhà ở.

Đánh giá của Bộ Xây dựng cho thấy, mục tiêu phát triển nhà ở công nhân chưa đạt được theo Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, do còn một số tồn tại, vướng mắc cần được tập trung tháo gỡ.

Đó là tình trạng thiếu nguồn vốn để phát triển nhà ở công nhân. Theo Bộ Xây dựng, hiện nay, Ngân hàng Chính sách xã hội mới được phân bổ 2.163/9.000 tỷ đồng, chỉ đáp ứng 24% nhu cầu vốn thực hiện chính sách nhà ở xã hội đến năm 2020.

Đáng chú ý, các tổ chức tín dụng được Nhà nước chỉ định (gồm 4 ngân hàng thương mại do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ định) chưa được bố trí nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho vay nhà ở xã hội.

Ngoài ra, việc chưa có quy chế sử dụng nguồn tiền thu được từ 20% quỹ đất trong các dự án khu đô thị, dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà xã hội cũng là một trong những nguyên nhân cần phải được sớm tháo gỡ.

Bộ Xây dựng cũng thẳng thắn chỉ rõ nhiều địa phương chưa quan tâm đến phát triển nhà ở xã hội. Điển hình của bất cập này là chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm, hằng năm theo quy định của pháp luật. Một số địa phương còn thực hiện chưa nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội.

Hầu hết doanh nghiệp chưa quan tâm, tích cực tham gia đầu tư nhà ở xã hội do các chính sách ưu đãi cho phát triển nhà ở xã hội đã ban hành chưa đủ hấp dẫn.

Đặc biệt, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong khu công nghiệp còn chưa thực sự quan tâm đến nhu cầu về nhà ở cho công nhân, người lao động.

Giải pháp gỡ vướng phát triển nhà ở xã hội cho công nhân

Bộ Xây dựng cho biết sẽ khẩn chương hoàn chỉnh trình Chính phủ xem xét ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2015/NĐ-CP;

Đồng thời tiếp tục chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, hoàn thiện thể chế, bổ sung các cơ chế, chính sách thông thoáng hơn để phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở xã hội cho công nhân lao động.

Theo Bộ Xây dựng việc huy động các nguồn lực thực hiện chính sách nhà ở công nhân hết sức quan trong. Bộ Xây dựng đề nghị các Bộ, ngành theo chức năng nhiệm vụ, báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, sớm bố trí nguồn vốn để thực hiện chính sách nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025.

Các địa phương cần thực hiện nghiêm quy định về bố trí quỹ đất 20% để phát triển nhà ở xã hội. Đồng thời xác định việc phát triển nhà ở xã hội, nhất là nhà ở cho công nhân, là một nhiệm vụ chính trị trong việc thực hiện đầu tư xây dựng thiết chế công đoàn theo Quyết định số 655/QĐ-TTg ngày 12/5/2017 và Quyết định số 1729/QĐ-TTg ngày 4/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Xây dựng cũng kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung nguồn vốn cho các ngân hàng để cho vay, đặc biệt là nguồn vốn để cấp bù lãi xuất cho 4 ngân hàng thương mại đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ định để cho doanh nghiệp và người dân vay.

Theo đó, cần phải bổ sung các Chương trình hỗ trợ nhà ở xã hội vào danh mục được ưu tiên sử dụng vốn ngân sách đầu tư công trung hạn để có cơ sở bố trí vốn ngân sách nhà nước cho các chương trình nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.