Tạo bước chuyển biến mới trong công tác giám sát của Quốc hội

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: VGP/Lê Sơn.

Tham dự có lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo Tỉnh ủy, Thường trực Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố cả nước.

Bảo đảm phối hợp “dọc-ngang-trên-dưới-trong-ngoài”

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Đây là hội nghị trực tuyến toàn quốc đầu tiên trong nhiệm kỳ này để triển khai công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Từ trước đến nay chúng ta mới tổ chức một hội nghị toàn quốc để thống nhất nhận thức, thống nhất hành động từ Trung ương đến địa phương, từ cơ quan này với cơ quan khác, bảo đảm phối hợp “dọc- ngang-trên-dưới-trong-ngoài”. Thống nhất nhận thức và hành động thì mới tổ chức giám sát đạt được kết quả như mong muốn, với những mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ đặt ra theo quy định pháp luật về công tác giám sát của Quốc hội, cũng như trong 4 chuyên đề giám sát cụ thể của năm 2022.

Theo Chủ tịch Quốc hội, các ý kiến phát biểu đều đồng tình, đánh giá cao các kế hoạch chi tiết và sáng kiến tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai thực hiện chương trình giám sát có nhiều đổi mới, chất lượng chuẩn bị các kế hoạch chi tiết của các chuyên đề rất kỹ lưỡng. Các chuyên đề giám sát lần này do Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lựa chọn, quyết định đều rất đúng, rất trúng và quan trọng; bên cạnh chuyên đề giám sát về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thì còn mảng thứ hai rất quan trọng về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, vì hệ quả của lãng phí trong một số lĩnh vực rất lớn.

Chủ tịch Quốc hội tin tưởng rằng, nếu làm tốt các chuyên đề giám sát này thì sẽ tạo ra bước chuyển biến mới trong công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội. Từ đó, tạo ra những chuyển biến rõ rệt trong từng lĩnh vực thuộc phạm vi và đối tượng giám sát.

Giám sát không phải chỉ tìm những khuyết điểm, sai phạm

Qua phát biểu của các đại biểu, Chủ tịch Quốc hội lưu ý mấy vấn đề lớn như sau:

Thành lập các Đoàn giám sát bao gồm cả các thành viên khác là chuyên gia và đại diện các cơ quan hữu quan. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn và các thành viên nêu cao tinh thần trách nhiệm, chấp hành nghiêm các quy định của Luật Hoạt động giám sát và các quy chế, quy định pháp luật khác có liên quan. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định dứt khoát một lãnh đạo Ủy ban của Quốc hội chỉ tham gia duy nhất một Đoàn giám sát để tập trung thực hiện nhiệm vụ, không có chuyện “đánh trống, ghi tên”.

Thành viên Đoàn giám sát phải làm đến nơi, đến chốn; phát huy tinh thần trách nhiệm, tham gia đầy đủ các hoạt động theo yêu cầu của Luật cũng như yêu cầu của Đoàn giám sát; lắng nghe ý kiến của chuyên gia, các nhà khoa học, ý kiến của nhân dân bằng nhiều kênh, trung thực, khách quan; đồng thời cũng phải tôn trọng đối tượng giám sát, không sách nhiễu, không gây phiền hà, không “cua cậy càng, cá cậy vây”. 

Đối với những vấn đề liên quan đến quản lý và bảo mật thông tin cũng hết sức chú ý, tránh tình trạng “trong nhà chưa tỏ, ngoài ngõ đã thông”; những số liệu, nội dung, vấn đề đang trong quá trình bàn, liên quan đến quyền lợi của doanh nghiệp, quyền lợi của người dân thì phải hết sức cẩn trọng.

Các thành viên Đoàn giám sát phải có bản lĩnh, dám nói thẳng, nói thật, tránh tình trạng phát hiện từ dưới cơ sở bằng “con voi” nhưng gọt giũa dần khi lên đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì chẳng còn gì nữa. Chúng ta giám sát trên tinh thần xây dựng. Giữa “xây” và “chống” thì “xây” vẫn là căn bản, lâu dài; chống là quyết liệt, triệt để. Phát huy được những mô hình tốt những cách làm hay, gương người tốt, việc tốt để nhân rộng; không phải chỉ tìm những khuyết điểm, sai phạm để nói. Phải đánh giá cân bằng, khách quan để tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật, tiếp tục đẩy mạnh khâu tổ chức thực hiện để mọi việc tốt hơn, góp phần cho phát triển kinh tế-xã hội và xây dựng đất nước. Đó mới là mục tiêu cao nhất của giám sát.

Cùng với việc bám sát kế hoạch, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, Đoàn giám sát phải tranh thủ ý kiến các nhà khoa học, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương… Nhiều địa phương có mô hình và hoạt động giám sát rất hiệu quả. Cả nước cũng có rất nhiều tỉnh, thành phố có mô hình hoạt động tốt, cả về giám sát và các vấn đề khác. Bên cạnh đó, cũng phải hợp lý về thời gian và tiến độ, lộ trình. 

Đối với từng bộ, ngành và cơ quan chức năng từ Trung ương, địa phương, cần chủ động theo kế hoạch chi tiết đã được giao, kịp thời kiến nghị, đề xuất với các Đoàn giám sát những vấn đề phát sinh, vấn đề liên quan; cung cấp thông tin. Phải phối hợp rất tốt thì mới làm tốt được.

Các đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu Nhà Quốc hội. Ảnh: VGP/Lê Sơn.

Báo chí tham gia sâu rộng vào quá trình thực hiện giám sát

Đối với Kiểm toán Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội đề nghị sớm triển khai lập các báo cáo tổng hợp và cung cấp các báo cáo chuyên đề cho các Đoàn giám sát. Với kết quả kiểm toán 5 năm qua thì “kho tài liệu” của Kiểm toán Nhà nước rất phong phú. Tất cả các lĩnh vực đều đã có giám sát, bây giờ chỉ tích hợp, tổng hợp, phân tích, đánh giá thành các báo cáo chuyên đề cung cấp cho Đoàn giám sát; đồng thời, bổ sung vào kế hoạch kiểm toán năm 2021 và 2022, nhiệm vụ cho các kiểm toán chuyên ngành, kiểm toán khu vực bám sát nội dung, chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trong đó, Kiểm toán Nhà nước khu vực cố gắng hỗ trợ cho Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND trong công tác giám sát.

Trên cơ sở đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các Đoàn giám sát kịp thời có báo cáo về tiến độ, rà soát các vấn đề phát sinh; thường xuyên giao ban và có thể báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải quyết những khó khăn, vướng mắc hoặc vấn đề phát sinh trong quá trình giám sát, thậm chí có những vấn đề còn phải điều chỉnh chương trình, mục tiêu vì quá trình làm có thể phát sinh những vấn đề mới, có vấn đề cần phải mở rộng, đi sâu hơn so với kế hoạch.

Các cơ quan báo chí ở Trung ương, địa phương tham gia sâu rộng vào quá trình thực hiện giám sát của Quốc hội và cung cấp thông tin liên quan đến các chủ đề giám sát này.

Tại Hội nghị các đại biểu tập trung thảo luận về các giải pháp tổ chức triển khai hiệu quả chương trình giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội; trong đó, đi sâu làm rõ việc lựa chọn phương thức giám sát bảo đảm linh hoạt, hiệu quả và thực chất hơn trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, gắn liền với kết quả thực thi văn bản pháp luật trên thực tế; giải pháp huy động có hiệu quả sự tham gia của cơ quan kiểm toán, mặt trận tổ quốc, các tổ chức chính trị, xã hội và các chuyên gia; cơ chế phối hợp, trách nhiệm cụ thể của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức triển khai 4 chuyên đề giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đây cũng là cơ hội để trao đổi kỹ, giải đáp về những khó khăn, vướng mắc của các cơ quan, địa phương trong việc triển khai các Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Lê Sơn