Đại đoàn kết toàn dân, sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam

Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng - Ảnh tư liệu

Đoàn kết là truyền thống cực kỳ quý báu của dân tộc ta trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Kế thừa và phát huy truyền thống đó, ngay từ ngày thành lập, Đảng ta luôn coi trọng củng cố và mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh quốc tế, sức mạnh truyền thống kết hợp với sức mạnh thời đại, lãnh đạo nhân dân ta giành được thắng lợi vĩ đại trong cuộc đấu tranh vì độc lập của Tổ quốc, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Đó là bài học lớn của cách mạng Việt Nam đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tổng kết: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết – Thành công, thành công, đại thành công”.

Nhìn lại toàn bộ lịch sử Việt Nam từ xa xưa đến ngày nay, sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình lâu dài ấy là sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam, một sức sống kỳ diệu bởi sức mạnh, sức chịu đựng và khả năng ứng xử với mọi tình huống nhằm giữ vững bản sắc của mình và không ngừng phát triển, lớn lên về mọi mặt. Cội nguồn của sức sống đó, cốt lõi của sức sống đó, là tính cộng đồng dân tộc, ý thức và ý chí làm nên sự gắn bó của cộng đồng người Việt Nam thành một khối bởi nhiều mối quan hệ: đó là sức mạnh, sức đề kháng, sức đấu tranh chống mọi thiên tai và địch họa vì sự sống còn và sự phát triển của cộng đồng và của dân tộc.

Một điều lý thú mà đến nay các nhà sử học cũng chưa làm sáng tỏ được, đó là sự hình thành rất sớm của dân tộc Việt Nam, của quốc gia Việt Nam ngay từ thời vua Hùng, khác hẳn với nhiều nước châu Âu, ở đây phải chờ đến thời đại hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản và giai cấp tư sản thì mới xuất hiện những điều kiện và cơ hội đưa đến sự ra đời của những dân tộc và những quốc gia.

Từ buổi đầu xuyên cả quá trình diễn biến của lịch sử, biết bao chặng đường, biết bao biến cố thách thức sự tồn vong của dân tộc, lại là cơ hội kích thích cộng đồng dân tộc Việt Nam càng gắn bó với nhau, tương thân tương ái, kiên trì đoàn kết và chiến đấu, vượt qua mọi hiểm nghèo, giữ vững bản lĩnh và truyền thống của dân tộc, không ngừng đi lên hướng về phía trước.

Ôn cũ biết mới, phải có cách nhìn lướt qua lịch sử như vậy để thấy những gì chúng ta phải làm ngày nay và ở đây là nói về chính sách mặt trận, chính sách đại đoàn kết toàn dân, phép màu nhiệm của sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam ta. Lịch sử luôn luôn chuyển động và ngày càng biến đổi nhanh chóng, lạ lùng. Hạt nhân của sự biến đổi này là con người, con người của một cộng đồng dân tộc, của một quốc gia, và nói rộng ra là cộng đồng loài người. Hãy nhắc lại câu cuối cùng trong bốn câu thơ của Trần Quang Khải:

Vạn cổ thử giang sơn

Nghĩa là: Muôn thuở nước non này.

Hoặc hãy nhớ lại một lời nói dân gian:

Một cây làm chẳng nên non,

Ba cây chụm lại lên hòn núi cao.

Đúng là dân gian Việt Nam, vừa mộc mạc, vừa thanh tao, một bức tranh, một chân lý vĩnh hằng như thiên nhiên.

Bây giờ tôi nói vào đề: chính sách mặt trận, chính sách đại đoàn kết trong tình hình hiện nay. Phải có cách nhìn và tầm nhìn, để thấy tình hình đất nước cả chiều rộng và chiều sâu, thời cơ với biết bao tiềm lực có cái trong tầm tay, và thời cơ gắn liền cùng nguy cơ với những hiểm họa, đặc biệt phải chú ý xu thế quy tụ của chúng. Như vậy, phải phát huy mọi tiềm lực của thời cơ để đẩy lùi nguy cơ. Đúng là một công đôi việc: chỉ có vận dụng đến mức cao nhất mọi khả năng của thời cơ thì mới làm nên sức mạnh và thế mạnh đẩy lùi nguy cơ với tất cả diễn biến hiểm nghèo của nó.

Tình hình phác họa như trên là sự thật mà mọi người chúng ta đều thấy, và phải thấy rộng hơn, xa hơn, sâu hơn, đầy đủ hơn, từ đó mà rút ra một kết luận bức xúc như cuộc sống, thực hiện lời dạy có tính thời sự nóng hổi của Bác Hồ: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công”.

Có người nói, chúng ta cần chính sách đại đoàn kết trong kháng chiến, còn bây giờ trong thời kỳ xây dựng hòa bình thì khác. Không đúng. Bây giờ chúng ta cũng cần, có khi lại rất cần chính sách đại đoàn kết, bởi lẽ tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và đối ngoại có khi phức tạp hơn trước. Tình hình ngày nay về nhiều mặt càng làm sáng tỏ ý thức và tình cảm của mọi người Việt Nam đối với những lợi ích tối cao của dân tộc và của Tổ quốc. Chúng ta đứng trước những thách thức nghiêm trọng từ nhiều phía, từ bên trong và từ bên ngoài, phải biết nhìn mới thấy rõ và xác định cho mình ý chí đề cao đại đoàn kết dân tộc Việt Nam bao gồm các giai cấp, các tầng lớp, các dân tộc, các tôn giáo, người trong nước và người Việt Nam ở nước ngoài.

Đây là sự tập hợp lực lượng của dân tộc cùng nhau kề vai sát cánh một lòng phấn đấu vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đây là sự tập hợp lực lượng của dân tộc bao gồm nhân tài, vật lực như chúng ta đã từng làm trong sự nghiệp cách mạng mấy thập kỷ qua, nhất là trong hai cuộc kháng chiến. Sự tập hợp này không phải là con số cộng mà là con số nhân.

Con người Việt Nam và cộng đồng con người Việt Nam đã lớn lên, nhất là đã lớn lên trong quá trình đổi mới, lớn lên để ngang tầm với sự nghiệp cách mạng của nước, của dân, lớn lên với thời đại, từ đó, Mặt trận cùng lớn lên trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, đối nội cũng như đối ngoại. Đó là sức mạnh có tầm vóc lớn lao, hoàn toàn đủ sức phát huy cao độ những lợi thế của thời cơ, đồng thời từng bước, từng phần đẩy lùi mọi nguy cơ, tạo thế ổn định vững chắc, làm bàn đạp để tiến về phía trước.

Một chính sách mặt trận rộng rãi như vậy bản thân nó phải giải quyết được những vấn đề từ trong nội bộ của nó, từ những khác biệt tất yếu giữa các tầng lớp nhân dân trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống về chính trị và tư tưởng, về kinh tế và xã hội, v.v… Từ xưa, dân tộc Việt Nam đã gặp và đã biết giải quyết những vấn đề này. Cuộc Cách mạng Tháng Tám và hai cuộc kháng chiến cũng đã giải quyết những vấn đề về loại này, và Bác Hồ đã để lại cho chúng ta những bài học quý báu.

Ngày nay, trong xu thế đổi mới, với chính sách kinh tế hàng hóa nhiều thành phần và chính sách đối ngoại đa phương, đa dạng, chúng ta đứng trước nhiều vấn đề mới nảy sinh. Tình hình mới bao giờ cũng có hai mặt: mặt tích cực và mặt tiêu cực, phải thấy đó là sự tất yếu của quá trình phát triển hướng về phía trước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Những vấn đề nảy sinh là những vấn đề của sự phát triển, của sự đi lên. Quá trình phát triển đã đặt ra vấn đề thì quá trình phát triển cũng giúp giải quyết vấn đề, nghĩa là ý thức đại đoàn kết, ý thức cộng đồng dân tộc, ý thức mặt trận là bí quyết giúp mọi người có phương pháp và phong cách cùng nhau giải quyết vấn đề.

Tất nhiên có cái khác nhau thì có thể đưa đến thảo luận và tranh cãi với tinh thần đoàn kết và xây dựng, không ép nhau, cuối cùng có thể chưa thuyết phục được nhau mà mọi người vẫn giữ quan hệ thân ái, kính trọng nhau, đồng thời càng thấy cái hay, cái đẹp trong chính sách đại đoàn kết và hòa hợp dân tộc. Một điều cần đặc biệt lưu ý khắc phục là thái độ cố chấp, không biết nhân nhượng trong lúc nhân nhượng là điều cần thiết và quý báu, có khi nó còn nâng cao tầm vóc con người.

Trong lĩnh vực chính trị, triết học và tư tưởng, trong lĩnh vực khoa học, khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, ý thức khác nhau giữa người này và người khác là điều dễ hiểu, và trong tương lai, sự khác nhau này vẫn sẽ tồn tại. Nên hiểu chính sách đại đoàn kết với tinh thần rộng mở như vậy và chỉ có như vậy mới giữ vững toàn vẹn được những gì là lợi ích tối cao của dân tộc, của Tổ quốc, của nhân dân, những lợi ích thiêng liêng không thể xâm phạm mà mọi người cần có ý thức cùng nhau giữ gìn. Bác Hồ nói đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết là như vậy, và có như vậy mới có thành công, thành công, đại thành công.

Trước những vấn đề như trên đã trình bày, tổ chức của Mặt trận phải gánh vác những nhiệm vụ, những công tác phức tạp và nặng nề hơn trước, đồng thời cũng thừa hưởng những thuận lợi do những kinh nghiệm của nhiều thập kỷ công tác mặt trận và những thành tựu của công cuộc đổi mới đem lại. Những thành tựu đó là rõ rệt, mọi người đều trông thấy, nhiều người nước ngoài cũng đánh giá cao.

Công cuộc đổi mới, xu thế của nó và những thành tựu chung mà chúng ta đã đạt được trên các lĩnh vực đem lại niềm tin trong nhân dân, đồng thời ngày càng khuyến khích nhân dân đòi hỏi và đấu tranh chống các tệ nạn, các nguy cơ mà chúng ta đều biết. Đây là những câu chuyện hàng ngày mà báo chí và các cơ quan thông tin đại chúng đều nói tới, đây cũng là đề tài mà các đại biểu Quốc hội (kỳ họp thứ tư khóa IX) thảo luận rất sôi nổi. Ở đây cũng có thể nói đến dư luận rộng rãi của xã hội phẫn nộ một cách sâu sắc trước những hiện tượng không lành mạnh do kinh tế thị trường, do quan hệ với nước ngoài đem lại, làm ô nhiễm môi trường xã hội, có nơi nghiêm trọng.

Trong tình hình như vậy, người làm công tác mặt trận phải vũ trang cho mình những đức tính không thể thiếu được; đó là phẩm chất chính trị trong sáng và vững vàng; đó là sự hiểu biết sâu rộng (sâu rộng chừng nào tốt chừng nấy) về các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội ở trong nước và trên thế giới; đó là sự am hiểu tường tận những đặc điểm của các tổ chức và thành viên của Mặt trận; đó là phong cách đối với người, đối với việc có sức thuyết phục lòng người, nghiêm khắc với mình song biết rộng rãi với người khác.

Các đồng chí công tác ở Mặt trận hiểu rõ hơn ai hết, chỉ có qua quá trình hoạt động trong các tổ chức của Mặt trận, trong quan hệ với các tổ chức và thành viên của Mặt trận, chỉ thường xuyên tự mình kiểm điểm mình, đối chiếu mình với tình hình và nhiệm vụ, thì mới thấy sáng những gì công tác đòi hỏi mà mình phải vươn lên để ngang tầm. Tôi nói như vậy là công tác mặt trận phải lấy cái mới cũng như bất cứ công tác nào khác. Tóm lại, chính sách đại đoàn kết quan trọng bao nhiêu thì tổ chức công tác mặt trận càng quan trọng bấy nhiêu.

Về hoạt động của các tổ chức mặt trận, tôi phải nói rằng tôi khá ngạc nhiên lúc được những thông tin từ nhiều địa phương cho biết hoạt động của Mặt trận ở những nơi đó có phần sôi nổi và được việc hơn các tổ chức quần chúng khác. Đây là điều đáng vui mừng, một sự khích lệ đối với những người làm công tác mặt trận./.