Đôi điều cần nói về ngôn ngữ trên blog

 Ở đây, người viết bài này chỉ xin trao đổi đôi chút về phương diện ngôn từ.

Dù lưu trữ  nhiều “sản phẩm” khác nhau (hình ảnh, âm thanh, video) nhưng dung lượng chủ đạo của các blog vẫn là văn bản chữ nghĩa, vì cũng chỉ có  chữ nghĩa người ta mới thực hiện được một cách tốt nhất các thông điệp giao tiếp.

Khi loài người phát minh ra chữ viết thì lúc đó, ngoài giao tiếp bằng lời nói đã xuất hiện thêm một dạng giao tiếp văn tự. Đó chính là cơ sở để hình thành nên một ngôn ngữ mang tính văn hóa (ngôn ngữ cần phải tuân thủ các chuẩn mực cộng đồng). Điều này có nguyên do là nếu ta nói năng trong phạm vi 2 người hay một vài người thì có thể khác. Nhưng khi nói với đông đảo mọi người thì cách ứng xử ngôn ngữ (theo mục đích nói) lại là một vấn đề rất cần phải cân nhắc.

Xin mời các bạn xem thử một đoạn trên blog kèm theo đây (người viết download từ trên mạng) để cùng suy ngẫm.

Hi anh! (Chào anh); 2 Cu Moc! (Chào Cu Mốc), Dạo nè e bùn lém (Dạo này em buồn lắm), Bụn tau bít hít rùi (Bọn tao biết hết rồi), Hum wa mì kó quà j  dzậy? (Hôm qua mày có quà gì vậy?), Hit h, lặn lun (Hết giờ đi luôn), Vâg, mìn hôg chịu nủi (Vâng, mình không chịu nổi), Trùi ui, trừi ưi, chài ai (Trời ơi)… Vân vân và... vân vân.

Đây không phải là “mật mã” khó tới mức không giải được. Song thực tình, đa số mọi người khi tiếp cận loại văn bản như vậy đều lắc đầu, không khác gì mình bị “đánh đố” (tác giả đã dùng các từ ngữ theo kiểu “biến tướng” cho khác đi về âm thanh và chữ viết).

Đi sâu vào thế giới mạng, ta thấy các blogger càng ngày càng muốn thể hiện hết mình cái tôi “sáng tạo”, tới mức phá vỡ các chuẩn mực về các quy định ngôn từ cần tuân thủ.

Cách viết tuỳ tiện như đã đề cập có thể xem là chỉ của riêng một người, một cách thể hiện riêng trong từng nhóm. Có  người cho "thú chơi" này là bình thường, vô hại. Họ nghĩ lớp trẻ gặp quá nhiều căng thẳng trong học hành, cần phải giải toả.

Nhưng ta cần lưu ý, có thể những gì dùng lâu sẽ thành quen. Bác sỹ tâm lý người Hoa Kỳ Benjamin Spock đã nói rằng: “Trẻ em không hư nếu hành vi chỉ gặp một lần. Đứa trẻ chỉ hư khi những sai lầm về giáo dục được lặp đi lặp lại trong một thời gian dài”. Vì vậy, một khi lối viết, lối nói tuỳ tiện của các em đã “nhập tâm” (từ lúc nào không hay) rồi đôi khi “bột phát” thể hiện ngay trên bài viết “giấy trắng mực đen” của mình thì đây nó không còn là bình thường nữa, mà là đã vượt quá giới hạn quy chuẩn.

Trong bài Những cái lỗi nằm ngoài kiến thức? trên báo Khoa học & Đời sống, chúng tôi đã có ý kiến không đồng tình về việc học sinh hiện nay sử dụng khá nhiều các kí hiệu tắt trong bài thi (chẳng hạn, viết k⁰ , kg, k = không, ng. l = nguyên nhân, ~  = những, of  = của, &, and = và...).

Cũng có giáo viên trao đổi rằng, các chữ tắt như vậy đã quá thông dụng, thậm chí trên thế giới cũng sử dụng. Việc bắt lỗi các em như vậy có khắt khe và máy móc quá không?

Thiết nghĩ vấn đề không phải như vậy. Chúng tôi cho rằng viết tắt, viết “tốc kí” cho riêng mình đọc và hiểu thì có thể. Nhưng đem cách viết như thế vào bài vở, bài thi thì hoàn toàn có thể xem đó là lỗi trong sử dụng từ ngữ để qua đó, uốn nắn các em về một thói quen nghiêm túc sử dụng ngôn ngữ có tính văn hóa.

 PGS TS Phạm Văn Tình

(Viện Từ điển học & Bách khoa thư Việt Nam)