Lão nông và “bảo tàng lịch sử” ven sông Hồng

Ông Nguyễn Việt Hồng giới thiệu bộ sưu tập tiền xu cổ - Ảnh Chinhphu.vn

Lão nông “cóp nhặt” di vật

 Chủ nhân của ngôi nhà ngói ba gian cũ kĩ, đồ đạc trong nhà không mấy đáng giá ngoài bộ bàn ghế cũ thời xưa, một chiếc ti vi và vài thứ đồ lặt vặt khác là ông Nguyễn Việt Hồng, ở huyện Gia Lâm, Hà Nội.

Ông niềm nở tiếp chuyện chúng tôi, giảng giải một cách say sưa về “bảo tàng lịch sử” quí giá mà ông dồn bao tâm sức gần 15 năm qua để tìm kiếm bên ven sông Hồng không kể nắng mưa.

Hồi đó, vào những năm 1980, hai bên tả, hữu sông Hồng là bãi đất trống, bên lở bên bồi. Sau mỗi cơn mưa, khi rút nước đi những người dân đi làm đồng, những đứa trẻ chăn trâu lại nhặt được những đồ gốm cũ kĩ từ thời xa xưa, hay những xâu tiền đồng từ mấy thế kỉ trước dạt vào ven bờ nhưng không ai hiểu hết giá trị lịch sử của nó, người thì vứt trả lại cho sông, kẻ thì đem bán đồng nát.

Vốn ham mê lịch sử từ nhỏ, lại là một người từng làm gốm, như một bản năng - ông tò mò nhặt những mảnh gốm, đồng xu về nghiên cứu cất giữ tìm hiểu trình độ, kĩ thuật làm gốm. Theo ông, tuy là những mảnh sành vứt đi, nhưng thực ra nếu ai tinh tường sẽ thấy đó là những mảnh gốm cổ, có kĩ thuật nung rất lạ. Đặc biệt nhiều lần ông có đọc được một số chữ Hán có ghi niên đại của những đồ cổ ấy từ thời nhà Lý, nhà Lê, nhà Nguyễn. Hiểu được giá trị của nó ông liền cất giữ và từ đấy cố gắng tìm kiếm nhiều hơn.

Vào năm 1996 sau trận mưa to, lũ trẻ chăn trâu có hũ tiền đồng xu mang đi đổi kem. Biết chuyện, ông liền ra mua số tiền đồng còn sót lại, rồi tìm bằng được cô hàng đồng nát mua lại với giá cao gấp đôi nhưng trong lòng ông như linh cảm được điều gì đó thật vui sướng và hạnh phúc.

“Mấy ngày tôi bỏ công nghiên cứu những đồng tiền nhặt được, những đồng tiền còn khá nguyên vẹn đúc vào thời nhà Đường. Mỗi đồ vật tôi nhặt được như mối trang sách lịch sử  thú vị và quí giá”, ông Hồng kể lại.

Kể từ đó, lão nông  ấy trở thành một nhà khảo cổ chân đất, hàng ngày đi dọc bãi con sông Hồng. Những bữa thấy ốm quá mấy người con trai đều giúp ông đi thay.

“Mấy đứa con tôi lúc đầu có khuyên nhủ và không bằng lòng nhưng lâu dần, chính mấy đứa ấy còn nghiện hơn cả tôi, nhiều đồ vật có giá trị ở đây là do mấy đứa nhặt được”. Vừa nói ông vừa cười hạnh phúc chỉ cho chúng tôi tủ kính đựng đồ mà mấy người con trai ông giúp ông tích cóp được như một minh chứng.

Những đóng góp không biết mỏi mệt

Một số cổ vật ông Hồng sưu tầm được - Ảnh Chinhphu.vn

Gần 15 năm tìm kiếm đến nay, ngoài những di vật đem tặng Bảo tàng Lịch sử Việt Nam và Viện Khảo cổ học Việt Nam, ông Hồng đã lưu giữ được khoảng hơn 2.000 cổ vật quý có giá trị lớn về mặt văn hóa, lịch sử.

Để có vốn kiến thức tìm hiểu cổ vật, ông phải nghiên cứu nhiều tư liệu lịch sử, trau dồi thêm tiếng Hán, nhiều lúc quên cả công việc nhà khiến bà Lan, vợ ông nhiều lần giận dỗi, những lúc ấy ông chỉ cười xòa vì biết vợ cũng “nghiện” theo ông.

“Cứ mỗi lần tìm được đồ vật quý, tôi đều sẻ chia với vợ và con đầu tiên vì đó là tình yêu và hậu phương vững chắc nhất giúp tôi có thể vững tâm để theo đuổi đam mê của mình tới ngày nay”.

Nói rồi ông nhanh nhẹn giới thiệu bảng tiền xu đủ loại của mình. Đó là những đồng Khai Nguyên thời Đường  nhặt được khi ông đi tắm, đồng Ngũ thù Tây Hán thời Hán Cao tổ Lưu Bang (khoảng năm 118 TCN) do đứa con trai nhặt được, đồng Tường phù Nguyên bảo thời Tống năm 1008 ông xin lại của người bạn trong xóm.

Với các loại tiền cổ của Việt Nam, ông có nhiều như tiền Thái bình Hưng bảo thời Đinh Tiên Hoàng (năm 907), hay những chiếc bình cổ thời Nguyễn, thậm chí viên gạch Giang Tây Quân được Cao Biền dùng để xây dựng thành Đại La thế kỉ 7 mà ngày nay được phát hiện ở kiến trúc Hoàng thành Thăng Long cũng được ông tìm thấy ven bãi sông Hồng…

Biết được tin ông có nhiều cổ vật nên có nhiều chuyên gia khảo cổ học trong và ngoài nước đến nhà ông tìm kiếm, nghiên cứu. Gần đây nhất 2 nhà nghiên cứu người Nhật Bản - ông bà Nishimura Masanari và Noriko đã nhiều lần về nhà ông nghiên cứu sự giao lưu giữa lịch sử Việt Nam và Nhật Bản thông qua những cổ vật ông tìm thấy, tất cả đều được ông giúp đỡ nhiệt tình.

“Có lẽ bằng những hành động nhỏ bé ấy lại giúp tuổi già của tôi thêm có ích với cuộc đời, những gì tôi tìm thấty là những thứ quý báu nhất không gì đánh đổi được”, ông nói.

Bài và ảnh: Sao Chi