Mừng đón năm Rồng

Nó còn là biểu tượng linh thiêng liên quan đến truyền thuyết “Con Rồng cháu Tiên” đầy tự hào của dân tộc ta, rẽ sóng biển bay lên trời cao, sánh cùng nhật, nguyệt, làm vẻ vang cho dân tộc muôn đời.

Trong lịch sử nhân loại, chúng ta có niềm tự hào từ xưa đã đóng góp cho văn minh loài người, một nền văn hóa Hạ Long ngoài biển đảo, lại thêm một nền văn hóa Thăng Long trong nội địa, đến nay còn hiện diện trong những di sản được thừa nhận là Di sản văn hóa của thế giới.

Tạo nên những nền văn hóa ấy là nhân dân Việt Nam cần cù và sáng tạo. Đất Việt Nam là:

Đất nghèo nuôi những anh hùng

Chìm trong máu lửa, lại vùng đứng lên

Đạp quân thù xuống đất đen

Súng gươm xếp bỏ, lại hiền như xưa”.

Tạo nên những chứng tích anh hùng, đẹp đẽ ấy là những con người tiêu biểu cho tinh thần bất khuất không ngại hy sinh, không sợ gian khổ, vượt được mọi khó khăn, trong chiến đấu thì anh dũng ngoan cường, trong hòa bình thì biết sáng tạo để phát triển, như câu thơ đầy hào sảng của Thượng tướng Trần Quang Khải, khi giải phóng Thăng Long:

“Thái bình ta gắng sức

Để non nước nghìn thu”

Giữ được non sông đất nước vững như âu vàng cho đến ngày nay: “Sơn hà kim cổ điện kim âu”, đó là nhờ người tài dựa được vào sức dân mà có sức mạnh, hiểu được quy luật lịch sử như người xưa đã giác ngộ “nâng được thuyền lên là dân, mà lật thuyền cũng là dân” – lời vàng của anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi.

Lên ngôi vua một năm Thìn (năm Canh Thìn, 1460), Lê Thánh Tông được lập lên sau khi lực lượng chính thống trung thành với triều Lê do Cương Quốc công Nguyễn Xí cầm đầu, đứng dậy phế truất Vua tiếm ngôi Lê Nghi Dân, chấm dứt một thời kéo dài hơn 30 năm đen tối của mấy triều Vua trước là hậu duệ của nhà Vua khai sáng Lê Thái Tổ nhưng đã tranh giành quyền lợi, vu khống, bài chức, sát hại nhiều khai quốc công thần như Nguyễn Trãi, Đinh Liệt, Lê Khả, Lê Quát, Trần Nguyên Hãn, Phạm Văn Xảo, dựng lên những thảm án lệ chi viên.

Lê Thánh Tông được tôn lên ngôi Vua đã phục hồi được danh dự cho các vị tiền bối khai quốc công thần, góp một phần quyết định cho việc chấm dứt một cuộc khủng hoảng chính trị- xã hội và những mâu thuẫn xung đột cung đình kéo dài 30 năm, đưa vương triều Lê bước lên thời kỳ đổi mới, thịnh trị.

Với việc xây dựng một nhà nước phong kiến trung ương tập quyền được nhân dân nhiệt tình ủng hộ, từ năm Canh Thìn (1460) Vua Thánh Tông đã lập lại kỷ cương quốc gia, bằng một chế độ luật pháp nghiêm minh, tạo nên được sự ổn định chính trị, để đẩy mạnh sự phục hưng dân tộc.

Lê Thánh Tông là vị hoàng đế có công lập pháp sáng suốt để làm khuôn mẫu cho mọi sự hành xử của quan, dân. Bộ Quốc triều Hình luật ban hành năm 1483 thường gọi là Bộ luật Hồng Đức mang tên đế hiệu của nhà Vua. Trong những điều luật này có những điều luật thừa nhận địa vị và quyền lợi của người phụ nữ trong gia đình, hôn nhân, trong sở hữu tài sản, lại có sự tôn trọng luật tục của các dân tộc thiểu số, tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của người già trong xã hội. Đó là nội dung tiến bộ và giá trị đặc sắc của Bộ luật Hồng Đức phản ánh rõ nét tư tưởng chính trị vì dân của Lê Thánh Tông.

Lê Thánh Tông đặc biệt quan tâm và coi trọng giáo dục, thi cử, lấy việc tổ chức học và thi nghiêm túc đảm bảo thực chất làm phương tiện để tuyển dụng nhân dài phụng sự công cuộc chấn hưng đất nước. Mở rộng Quốc Tử Giám, tổ chức lại việc học, việc thi để lấy nguồn tuyển chọn quan chức theo khả năng thực có. Tác giả lịch triều Hiến chương loại chí nhận xét: “Khoa cử các đời thịnh nhất là đời Hồng Đức. Cách lây đỗ khoát đạt, cách chọn người công bằng, đời sau không thể theo kịp”. Chính nhờ chế độ đào tạo và sử dụng nhân tài, mà đời Hồng Đức mới có “Vua sáng, tôi hiền”, làm rường cột vững vàng cho đất nước.

Nước Đại Việt dưới triều Lê Thánh Tông trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất và cường thịnh ở vùng Đông Nam Á cũng là nhờ gây dựng nên được một nền quốc phòng được củng cố, mạnh mẽ và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước được bảo vệ với ý thức kiên quyết của nhà Vua truyền lệnh cho quân dân, dặn dò cho con cháu “không thể để mất một tấc đất của tiên tổ để lại”.

Đối với chúng ta ngày nay, một năm Thìn lại cũng tới. Chúng ta kỳ vọng và tin tưởng rằng dưới ánh sáng của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 11, theo phương hướng của Nghị quyết 11 của Chính phủ công cuộc cơ cấu lại kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, cấu trúc lại nền kinh tế quốc dân; đẩy mạnh công cuộc cải cách giáo dục (trước tiên là giáo dục đại học) để huy động mọi nguồn lực về vật chất và tinh thần cống hiến cho sự phục hưng đất nước; sửa đổi Hiến pháp một cách thận trọng và hợp lòng dân, kế thừa tinh thần của Hiến pháp năm 1946 “bảo đảm các quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc” của toàn thể nhân dân như Bác Hồ đã công bố trong Tuyên ngôn độc lập.

Trần Thái Bình

Nhà nghiên cứu lịch sử