Ý tưởng “bảo tàng lịch sử” cầu Long Biên: Cần nghiên cứu kỹ

Cầu Long Biên -  một chứng nhân lịch sử.

Hầu hết các chuyên gia đều nhận định, đây là một ý tưởng táo bạo, song khi bàn đến tính khả thi thì nhiều người còn nghi ngại…

Ý tưởng

Theo ý tưởng bà Nguyễn Nga – Giám đốc Trung tâm Nghệ thuật Việt đưa ra, cây cầu hơn 100 tuổi này sẽ được nâng cao để tàu thuyền đi lại, được nới rộng và gắn pháo trên những nhịp cầu cũ để giữ lại ký ức hào hùng một thời của lịch sử dân tộc.

Đường ray ở chính giữa sẽ dành riêng cho các hoạt động văn hóa sáng tạo. Những nhịp cầu sẽ được bao phủ bởi những tấm kính trong suốt và một không gian lớn sẽ được dành để triển lãm mô hình tàu hỏa chạy bằng hơi nước, các toa tàu cổ trở thành quán cà phê, nhà hàng. Khu bãi giữa sông Hồng sẽ được đắp cao, xây kè thành công viên tự nhiên với làng nghề trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải... Phần đường tàu hiện tại nằm trên 131 vòm cầu của cầu Long Biên sẽ được cải tạo thành một "Khu vườn treo" với kiến trúc dải lụa xanh - giống vòm cầu nghệ thuật tại Paris hoặc công viên High Line tại New York. Công trình sẽ trở thành một nơi thư giãn và một con đường đi dạo được trồng cây và hoa từ trên cao nhìn xuống hai con phố cổ Gầm Cầu và Phùng Hưng.

Bên bờ Bắc, về phía Gia Lâm sẽ dựng tháp Sen - bảo tàng nghệ thuật đương đại có hình bông hoa đang hé nở. Cấu trúc của công trình này được làm bằng kim loại và gỗ, kết hợp công nghệ của tương lai và những nguyên vật liệu truyền thống. Với dự án này, bà Nga muốn khai thác yếu tố du lịch, cải thiện môi trường dân sinh của cầu Long Biên.

Ước tính, dự án sẽ được thực hiện trong khoảng 10 năm với mức đầu tư khoảng 4.860 tỷ đồng. Theo bà Nguyễn Nga thì chính phủ Pháp sẽ tài trợ 80 triệu euro để cải tạo cầu Long Biên nếu Việt Nam đưa ra phương án cải tạo hợp lý. Và nếu điều này khả thi thì đã có đến 50% kinh phí, phần còn lại sẽ huy động xã hội hóa.

Cần được nghiên cứu kỹ  

Hơn 10 ý kiến đóng góp tại hội thảo nói trên một lần nữa cho rằng đây là dự án hay, táo bạo nhưng chỉ nên coi đó là những ý tưởng ban đầu, còn để thực hiện thì phải có sự nghiên cứu kỹ hơn cho phù hợp với không gian đô thị và quy hoạch chung của Thủ đô Hà Nội đã được Chính phủ phê duyệt.

Giáo sư Hoàng Chương, Tổng Giám đốc Trung tâm nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc đánh giá, cầu Long Biên không chỉ là một cây cầu mang ý nghĩa giao thông thuần túy, là một chứng nhân lịch sử, một chứng tích của hai cuộc kháng chiến thần kỳ của nhân dân Việt Nam anh hùng.

Do vậy, có thể xây dựng cầu Long Biên thành địa chỉ văn hóa (Bảo tàng cầu Long Biên) để phục vụ du khách. “Cầu Long Biên xứng đáng trở thành một bảo tàng sống, thành một điểm sáng văn hóa và du lịch trong tương lai ở Hà Nội”, Giáo sư Hoàng Chương nhấn mạnh.

Giáo sư Hoàng Đạo Kính, Ủy viên Ban chấp hành Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam coi cầu Long Biên là một công trình kiến trúc - kỹ thuật có giá trị, cần được bảo tồn, cải tạo và phát huy giá trị với tư cách là một thành phần cấu thành di sản đô thị của Thủ đô.

Tuy nhiên, Giáo sư Hoàng Đạo Kính cho rằng, không nên đặt vấn đề công nhận công trình này là di tích theo Luật Di sản văn hóa bởi nó chưa thể được liệt dứt khoát vào diện này và nếu bị coi là di tích sẽ rất khó tìm ra phương cách ứng xử.

“Là một công trình di sản, ta vừa có thể duy trì nó về cơ bản, vừa cải tạo thích ứng nó với các mục đích mới. Chính việc sử dụng tích cực cầu Long Biên trong đời sống xã hội đương đại mới có điều kiện duy trì nó hữu ích và khả thi”, Giáo sư Hoàng Đạo Kính đánh giá.

KTS Ngô Doãn Đức - Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, bản thân cầu Long Biên đã là hiện vật lịch sử gắn với thăng trầm của Thủ đô. Nếu “bảo tàng hóa” nó mà không tính toán chi li thì cây cầu sẽ chẳng khác gì một đại siêu thị. Nhiều nhà nghiên cứu cũng tỏ ý hoài nghi khi cây cầu này khoác lên mình bộ cánh mới, hào nhoáng, bóng lộn thì sẽ không còn vẻ trầm mặc vốn có và cần có.

Ngay sau khi ý tưởng này được công bố, đã có nhiều ý kiến phản biện rằng việc bảo tàng hóa cây cầu là chưa thực tế, vì đây là tuyến đường sắt huyết mạch của quốc gia. Trên con đường hiện thực hóa ý tưởng, bà Nguyễn Nga sẽ phải đảm nhận trách nhiệm nặng nề, vừa đảm bảo yếu tố nghệ thuật, kiến trúc nhằm bảo tồn cây cầu biểu tượng này, đồng thời cũng biến nó thành một dự án có hiệu quả kinh doanh cao, thu hút giới doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia.

Huyền Vũ