Chủ động, tích cực và có trách nhiệm vì Cộng đồng ASEAN vững mạnh

Ảnh: Chinhphu.vn

Chiều 19/11, Hội nghị cấp cao ASEAN 19 và các cấp cao liên quan đã chính thức bế mạc sau 3 ngày làm việc. Trước khi cùng Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, phu nhân và Đoàn đại biểu Việt Nam rời Bali, Indonesia về nước, Bộ trưởng Bộ ngoại giao Phạm Bình Minh đã trả lời phóng viên về kết quả hội nghị cũng như những đóng góp tích cực của đoàn Việt Nam tại Hội nghị cấp cao ASEAN 19 và các cấp cao liên quan lần này.

Xin Bộ trưởng cho biết trọng tâm của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 19 và các Cấp cao liên quan tại Bali, Indonesia?

Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Từ 17-19/11/2011, tại Bali, Indonesia, đã diễn ra Hội nghị Cấp cao ASEAN-19 và các HNCC giữa ASEAN với các Đối tác, bao gồm: Cấp cao ASEAN 3, Cấp cao Đông Á (EAS) và các Cấp cao ASEAN 1 với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ và Liên Hợp Quốc. Cấp cao ASEAN-Trung Quốc năm nay cũng đồng thời là Cấp cao kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ đối thoại. Lần đầu tiên Nga và Mỹ tham dự EAS với tư cách thành viên chính thức.

Dưới chủ đề “Cộng đồng ASEAN trong Cộng đồng các quốc gia toàn cầu” của năm 2011, các Hội nghị lần này tập trung vào các nội dung chính sau: Đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng ASEAN; liên kết và kết nối khu vực; mở rộng và làm sâu sắc quan hệ của ASEAN với các đối tác và trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, nhất là các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh và hợp tác ứng phó với các thách thức đang nổi lên, như thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh hàng hải, tội phạm xuyên quốc gia...

Xin Bộ trưởng cho biết những kết quả chính đạt được tại các Cấp cao?

Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Qua hơn một tuần làm việc khẩn trương, tích cực, các cuộc họp cấp quan chức, cấp Bộ trưởng và Hội nghị Cấp cao của ASEAN cũng như Cấp cao ASEAN với đối tác đã đạt được những kết quả quan trọng sau:

Thứ nhất, Lãnh đạo các nước ASEAN khẳng định quyết tâm triển khai hiệu quả Lộ trình xây dựng Cộng đồng vào 2015 và Kế hoạch Kết nối ASEAN; theo đó, cần thực hiện đầy đủ và hiệu quả các thỏa thuận, cũng như các chương trình, dự án trọng điểm về kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển, phát triển tiểu vùng, trong đó có Tiểu vùng Mekong, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững và đồng đều ở khu vực. Đồng thời, ASEAN sẽ tiếp tục tăng cường công tác điều phối và giám sát thực thi ở cả cấp độ quốc gia và khu vực; lồng ghép các cam kết khu vực vào các mục tiêu, chương trình phát triển quốc gia; đầu tư thích đáng cho giáo dục, phát triển nguồn nhân lực; tăng cường quảng bá, thu hút thêm sự ủng hộ, hỗ trợ từ khu vực doanh nghiệp, các nguồn xã hội hóa và các Đối tác. Trong quá trình xây dựng Cộng đồng, hơn bao giờ hết, các nước ASEAN nhất trí cần phát huy đoàn kết và thống nhất trong ASEAN; theo đó, đối với những vấn đề còn khác biệt, các nước thành viên sẽ nỗ lực giải quyết thỏa đáng trên tinh thần hữu nghị, Hiến chương ASEAN và lợi ích chung của Hiệp hội.

Thứ hai, các nước ASEAN nhất trí sẽ tăng cường phối hợp lập trường về các vấn đề toàn cầu mà khu vực quan tâm tại các diễn đàn quốc tế như Liên Hợp Quốc, APEC, ASEM, G20…, qua đó nâng cao vai trò, tiếng nói của Hiệp hội tại các diễn đàn này cũng như đóng góp trách nhiệm vào việc xử lý hiệu quả các thách thức đang nổi lên. Để phát huy được vai trò đó, ASEAN cần tiếp tục dành ưu tiên cao nhất cho xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh; tập trung vào các vấn đề thiết thân của khu vực cũng như những vấn đề quan tâm chung của quốc tế; bảo đảm sự tham vấn rộng rãi và đồng thuận chung của Hiệp hội cùng với đóng góp phù hợp của các nước thành viên.

Thứ ba, ASEAN tiếp tục khẳng định chính sách đối ngoại “rộng mở”, khuyến khích các Đối tác tham gia hợp tác xây dựng và đóng góp tích cực vào xử lý các vấn đề cùng quan tâm, vì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực cũng như hỗ trợ các trọng tâm và ưu tiên của ASEAN; phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN trong việc thúc đẩy xây dựng một cấu trúc khu vực trên cơ sở các tiến trình hợp tác khu vực hiện có và phù hợp với lợi ích, đặc thù của khu vực. Các Đối tác coi trọng quan hệ với ASEAN, đẩy mạnh hợp tác với ASEAN về kinh tế, thương mại, giáo dục, KHCN, các vấn đề xuyên quốc gia…; ủng hộ ASEAN xây dựng Cộng đồng, triển khai Kết nối, phát triển tiểu vùng, thu hẹp khoảng cách phát triển... Các nước cũng hoan nghênh Nga và Hoa Kỳ lần đầu tiên chính thức tham dự EAS; mong muốn hai nước này sẽ chung tay hợp tác và đóng góp tích cực vào hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực.

Cuối cùng, trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế, các Nhà Lãnh đạo nhấn mạnh việc tăng cường hơn nữa các nỗ lực vì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực; đồng thời, cần dành ưu tiên cao cho hợp tác và nâng cao năng lực ứng phó hiệu quả với những thách thức đang nổi lên như biến đổi khí hậu, thiên tai, an ninh hàng hải, an ninh năng lượng, lương thực, quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên nước... Tại Hội nghị, các nước đã chia sẻ cảm thông, tình đoàn kết và sẵn sàng hỗ trợ các nước chịu hậu quả nặng nề do thiên tai, bão lụt, động đất, sóng thần… như Thái Lan, Campuchia, Philippines, Myanmar, Việt Nam, Nhật Bản… Về Biển Đông, Hội nghị nhấn mạnh hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông, trong đó có an ninh và an toàn hàng hải là lợi ích chung của khu vực và tất cả các nước; các bên liên quan cần giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), thực hiện đầy đủ Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), hướng tới xây dựng một bộ Quy tắc Ứng xử (COC).

Kết thúc các Hội nghị, Lãnh đạo các nước ASEAN và Đối tác đã ký và thông qua nhiều văn kiện quan trọng như Tuyên bố Cộng đồng ASEAN trong Cộng đồng các quốc gia toàn cầu; Tuyên bố EAS về các Nguyên tắc Quan hệ cùng có lợi và về Kết nối ASEAN; Tuyên bố chung của ASEAN với Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật, Liên Hợp Quốc…

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono - Ảnh: Chinhphu.vn

Xin Bộ trưởng cho biết sự tham gia và đóng góp của Việt Nam vào thành công của các Hội nghị Cấp cao lần này?

Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Đoàn Cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu. Phát huy thành công Năm Chủ tịch ASEAN 2010 của Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ và Đoàn ta đã có những đóng góp quan trọng với tinh thần "chủ động, tích cực và có trách nhiệm" vào các trọng tâm ưu tiên của ASEAN và khu vực, trong đó có: xây dựng Cộng đồng, Kết nối ASEAN; bảo đảm đoàn kết và tăng cường vai trò chủ đạo của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình; phối hợp lập trường tại các diễn đàn quốc tế như APEC, ASEM, G20, Liên Hợp Quốc... và làm sâu sắc quan hệ với các Đối tác, cùng đóng góp thiết thực vào hòa bình, ổn định và ứng phó với các thách thức đang nổi lên ở khu vực; tăng cường liên kết khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển, phát triển bền vững, trong đó có tiểu vùng Mekong...

Hòa bình, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở khu vực và ở Biển Đông là quan tâm và lợi ích chung của khu vực và các nước có liên quan, vì vậy khu vực và các nước cần chung tay vì mục tiêu này. Đồng thời, ASEAN sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả các công cụ và cơ chế hợp tác chính trị-an ninh của ASEAN như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC), Diễn đàn An ninh khu vực (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM )... nhằm góp phần thúc đẩy hòa bình, an ninh và hợp tác phát triển ở khu vực cũng như tăng cường và phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN đóng góp vào mục tiêu trên. Các nước cần giải quyết các tranh chấp thông qua biện pháp hòa bình; tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), bảo đảm tôn trọng và thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, sớm xây dựng COC; đồng thời, cần tiếp tục tăng cường hợp tác về các vấn đề trên biển khác, trong đó có an ninh và an toàn cho các tuyến đường hàng hải, cứu hộ, cứu nạn trên biển, phòng chống cướp biển, các tội phạm trên biển... trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982.

Về Mekong, ta đã trao đổi với các nước Campuchia, Lào, Myanmar và Thái Lan về thúc đẩy phát triển, sử dụng, bảo tồn và quản lý bền vững nguồn nước sông Mê Công; đề nghị cùng nghiên cứu một cách khoa học, tổng thể và hệ thống nhằm sử dụng hợp lý nguồn nước Mekong, bảo đảm phát triển bền vững cho các nước hạ nguồn cũng như thượng nguồn. Ta cũng phối hợp chặt chẽ với các nước này đề nghị Nhật Bản giúp tiến hành một nghiên cứu tổng thể về tác động môi trường và xã hội trước khi quyết định xây dựng các công trình trên dòng chính sông Mê Công.

Với tư cách nước Điều phối quan hệ đối thoại tại Cấp cao kỷ niệm ASEAN-Trung Quốc (2009-2012), chúng ta đã phối hợp cùng các nước ASEAN và Trung Quốc đóng góp vào việc tăng cường hơn nữa Quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Trung Quốc cũng như phối hợp triển khai các hoạt động trong năm kỷ niệm 20 năm quan hệ hai bên; ASEAN và Trung Quốc cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Kế hoạch hành động giai đoạn 2011-2015; trong đó có việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, hướng tới COC, góp phần củng cố hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Bên lề các Hội nghị, Thủ tướng ta đã tham dự Cấp cao Mekong-Nhật Bản và có các tiếp xúc và trao đổi với Lãnh đạo của nhiều nước về quan hệ song phương và các vấn đề cùng quan tâm./.

Nguyễn Hoàng - Nhật Bắc