Giải quyết tranh chấp ‘ôn hòa’ cho các DN bảo hiểm

Hình ảnh tại Hội thảo. Ảnh: VGP/Thu Lê

Phát biểu tại Hội thảo, ông Vũ Ánh Dương, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng Thư ký VIAC nhấn mạnh, với tính ưu việt về thời gian giải quyết, tính linh hoạt của thủ tục cũng như việc trao quyền cho các bên phân xử, trọng tài thương mại là phương án khả thi và hiệu quả trong việc giải quyết các tranh chấp bảo hiểm góp phần mang lại niềm tin và công lý cho các doanh nghiệp và cộng đồng.

Theo bà Phạm Thanh Hải, Trưởng Ban bán chuyên trách, Pháp chế phi nhân thọ IAV, bảo hiểm là hình thức kinh doanh đặc thù, trong đó các doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để được bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Thực tế, trong quá trình thực hiện các hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm thường phải đối mặt với những rủi ro nhất định tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh tranh chấp.

“Cùng với sự phát triển nhanh chóng của thị trường bảo hiểm Việt Nam, các vụ việc tranh chấp hợp đồng bảo hiểm cũng ngày càng gia tăng về số lượng và phức tạp về nội dung với nhiều nguyên nhân khác nhau”, bà Hải cho biết.

Cụ thể, từ phía doanh nghiệp bảo hiểm, có thể do trình độ, ý thức của nhân viên hoặc chính năng lực của công ty chưa đáp ứng được việc tuân thủ quy trình nghiệp vụ đề ra trong khai thác, giám định bồi thường, điều kiện, điều khoản bảo hiểm... Cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp và sức ép doanh thu của nhân viên (dẫn đến bỏ qua một số thủ tục trong quy trình khai thác, như đánh giá rủi ro trước khi cấp đơn) cùng là một trong số các nguyên nhân của tình trạng này…

Tranh chấp cũng phát sinh do nhận thức của người dân về pháp luật còn yếu kém, nhất là những văn bản pháp quy về bảo hiểm. Có những cá nhân, tổ chức vì lòng tham và tình hình kinh tế khó khăn đã lợi dụng sự lỏng lẻo của các quy định trong hợp đồng để trục lợi…

Bên cạnh đó, theo bà Hải, tại Việt Nam, những người làm công tác tài phán (quan tòa, trọng tài) thường kiêm nhiệm nhiều công việc nên độ chuyên sâu có phần bị hạn chế. Trong khi đó, nghiệp vụ bảo hiểm khá phức tạp, nhiều trường hợp phải dành thời gian nghiên cứu, xem xét.

Trong các hình thức thường được sử dụng để giải quyết tranh chấp bảo hiểm, bà Hải cho rằng trọng tài là hình thức có nhiều ưu điểm vượt trội.

“Thời gian xử lý thường khá rốt ráo, nhanh hơn nhiều so với các hình thức khác; quyết định của trọng tài là chung thẩm có giá trị bắt buộc thi hành đối với các bên, không thể kháng cáo sẽ giúp giảm chi phí về thời gian và tiền bạc. Bên cạnh đó, danh tính các bên tham gia được giữ bí mật, không gây ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh trên thương trường”, bà Hải nhận định.

Còn theo ông Pham Trọng Đạt, Phó Giám đốc thường trực Trung tâm Hòa giải Việt Nam (trực thuộc VIAC), bên cạnh các hình thức phổ biến để giải quyết tranh chấp thương mại như tòa án hay trọng tài, hòa giải thương mại cũng có những ưu điểm nhất định như bảo đảm tính bí mật, chi phí hòa giải thấp, thời gian ngắn.

Đặc biệt, hòa giải viên có nhiệm vụ giúp các bên tìm thấy điểm lợi ích chung, từ đó hòa giải với nhau thay vì đưa ra tòa án hay trọng tài để phán quyết người thắng-kẻ thua. “Nghị định 22/2017/NĐ-CP về hòa giải thương mại đã quy định trình tự, thủ tục bảo đảm cho việc hòa giải, cùng với những quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 về thủ tục công nhận thỏa thuận hòa giải thành, việc hòa giải tranh chấp thương mại hiện đã có đủ căn cứ pháp lý để thi hành”.

Theo ông Đạt, để ra được kết quả “hòa giải thành” thì cần có sự hợp tác và mong muốn hòa giải, tìm ra được lợi ích chung giữa các bên. Đồng thời, những người giải quyết tranh chấp cũng cần những kỹ năng nhất định giúp cho các bên tiến lại gần nhau.

“Hiện tại, tại VIAC, khoảng 10% vụ tranh chấp kết thúc bằng quyết định công nhận hòa giải thành của hội đồng trọng tài thay vì phán quyết trọng tài”, ông Đạt nói.

Tuy nhiên, tỉ lệ các doanh nghiệp bảo hiểm biết đến hình thức hòa giải thương mại còn khiêm tốn, vì vậy, ông Đạt cho biết, thời gian tới, một trong các nhiệm vụ của VIAC là tiếp tục có các hình thức tuyên truyền, phổ biến về lợi ích của phương thức trọng tài thương mại và hòa giải thương mại tới các doanh nghiệp và người dân, để các bên hiểu rõ, áp dụng đúng và sử dụng rộng rãi các hình thức này.

Đưa ra lời khuyên đối với các doanh nghiệp bảo hiểm, bà Trương Thanh Thủy, Phòng Pháp chế Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt cho rằng, khi sự kiện bảo hiểm xảy ra, nên dùng biện pháp “không đối đầu”, lựa chọn các hình thức giải quyết nhưng vẫn giữ được chứ tín với khách hàng và không làm mất đi cơ hội kinh doanh. Vì vậy, bà Thủy cho rằng các doanh nghiệp nên đưa điều khoản giải quyết tranh chấp tại trọng tài và trung tâm hòa giải vào hợp đồng để bảo đảm lợi ích của mình.

Thu Lê